Bazı kadınlar gebelikte sırt, kalça, üst bacaklar, kasık ve leğen kemiği gibi yerlerde ağrı hissedebilmektedir. Çatı ağrısı adı verilen bu ağrıyı yaşayan kadınların bazılarında belirtiler hafif düzeyde seyrederken bazılarında ise ağır olabilmekte ve günlük hayatı etkileyebilmektedir. Çatı ağrısı anne açısından acı verici bir durum olabilmekle birlikte bebeğe herhangi bir zarar vermeyecektir.

Gebelikte Çatı Ağrısı Neden Olur?

Normalde vücutta ligament adı verilen dokular pelvisteki kemiklerin bir arada yardımcı olmasını sağlamaktadır. Gebelikte meydana gelen hormonal değişimler ligamentlerin daha esnek hale gelmesine neden olmaktadır. Ligamentlerdeki bu esneme eklemlerin daha hareketli hale gelmesine yol açtığı için gebelikte çatı ağrısı yaşandığı düşünülmektedir.

Ligamentler ile eklemler doğumdan sonra normale dönmekle birlikte gebelik sırasında bebeğin pelvis bölgesine yaptığı baskı da annenin duruşunu etkileyerek çatı ağrısının artmasına neden olabilmektedir.

Gebelikten önceki bel ağrıları ve pelvik yaralanmalar olması durumunda da kaslarda ya da eklemlerde değişiklikler meydana gelebildiği için gebelikte çatı ağrısı yaşama riskinde artış olabilir. Aynı zamanda uzun süre oturma ya da ayakta durma gerektiren işlerde çalışması gereken kadınlarda da çatı ağrısı olabilmektedir.

Gebelikte çatı ağrısı genelde şu bölgelerde hissedilmektedir:

• Ön tarafta pubik kemiğin üzerinde
• Kalçaların hemen üzerinde
• Bel bölgesinin tek ya da iki tarafında
• Vajina ve anüs arasındaki bölgede (perine)
• Uyluklarda

Aşağıdaki aktiviteler, çatı ağrısının daha yoğun hale gelmesine neden olabilmektedir:

• Yürümek (özellikle uzun süreler)
• Merdiven çıkmak
• Yatakta dönmek
• Ayakkabı, pantolon ve çorap giymek
• Arabaya binmem ve inmek
• Cinsel ilişki

Çatı ağrısının diğer belirtileri arasında çatırtı hissi veya eklem kemiklerinin gevşek hale gelmesi olabilir. Çatı ağrısı nedeniyle eklemler zarar görmese de çoğu kadın ağrı halinde hareketlerinin kısıtlandığını hissedebilir.

Gebelikte Çatı Ağrısı Kimlerde Olur?

Gebe her 5 kadından 1’inde çatı ağrısı görüldüğü düşünülmektedir. Bununla birlikte bazı kadınlarda ağrı görülürken bazı kadınlarda neden görülmediği bilinmemektedir. Ağrının pelvis bölgesindeki eski yaralanmalar, eklemlerin eşit olarak hareket etmemesi ve bebeğin ağırlığı ve pozisyonu gibi faktörlerden etkilendiği düşünülmektedir.

Gebelikte çatı ağrısının aşağıdaki faktörlerden de etkilenebildiği düşünülmektedir:

• Gebelik öncesi bel ya da çatı ağrısı yaşamış olmak
• Düşme ya da kaza sonucu pelvik bölgede yaralanma yaşamış olmak
• Önceki gebeliklerde çatı ağrısı yaşamış olmak
• Fiziksel olarak yorucu bir işte çalışıyor olmak
• Aşırı kilolu olmak
• Çoğul gebelik

Gebelikte Çatı Ağrısı Tedavisi

Gebelikte çatı ağrısı için doktorunuza destek kemeri kullanıp kullanamayacağınızı sorabilirsiniz. Destek kemeri, yürürken artan ağrının azaltılmasında yardımcı olabilmektedir.

Destek kemerinin yanı sıra ağrı kesiciler de ağrıyı azaltmak için kullanılabilir. Ancak gebelikte kullanılan ağrı kesiciler yalnızca parasetamol olmakta ve parasetamolu doktorunuzun önerisine göre kullanmanız gerekmektedir.

Ağrılarınız çok yoğunsa doktorunuza kullanabileceğiniz diğer ilaçları danışabilirsiniz. Çoğu ağrı kesici bebek açısından zararlı olabildiği için gebelikte doktorunuza danışmadan ilaç kullanmamalısınız.

Gebelikte Çatı Ağrısı Nasıl Geçer?

Bazı basit değişiklikler ve dikkat edeceğiniz temel noktalarda çatı ağrınızı hafifletebilirsiniz. Çatı ağrısını hafifletmek için vücut duruşunuz üzerinde şu değişiklikleri yapabilirsiniz:

• Bel bölgesinde destek bulunan sandalyede oturmak
• Otururken bacak bacak üstüne atmamak
• Bilgisayar ekranına eğilerek değil düz bir şekilde bakmak
• Geceleri yatarken dizlerin arasına yastık koymak
• Yataktan kalkmadan önce yana doğru yuvarlanarak yavaş bir şekilde kalkmak
• Yatakta dönerken ya da arabadan inerken her iki bacağı birlikte hareket ettirmek
• Ayağa kalkarken sırtı düz tutmak ve destek için bir yerlere tutunmak

Günlük hareketlerinizde dikkat edeceğiniz bazı şeyler de çatı ağrınızın hafiflemesinde yardımcı olabilir:

• Ağır eşyalar kaldırmayın
• Süpürge ve alışveriş arabası sürmek gibi eğilmenizi gerektiren aktivitelerden kaçının
• Süpürge yapmanız gerekiyorsa süreyi kısaltın ve bir günde yapmak yerine günlere bölün
• Alışverişlerinizi mümkünse internetten yapın
• Kıyafet değiştirirken oturun
• Merdiven çıkarken her seferinde tek basamak çıkın
• Ütü ve yemek gibi işleri oturarak yapın
• Yavaş yürüyün ve tek seferde uzun mesafeler yürümeyin
• Ayak desteği olan rahat ayakkabılar giyin
• Uzun süre oturmaktan ya da ayakta durmaktan kaçının

Gebelikte Çatı Ağrısı Egzersizleri

Gebelikte çatı ağrısı yaşıyorsanız, yapabileceğiniz egzersizler konusunda bir fizyoterapiste danışabilirsiniz. Fizyoterapistiniz, ağrılarınız için aşağıdaki egzersizleri önerebilir:

• Pelvik tabanı, karnı, sırtı ve kalça kaslarını güçlendiren egzersizler
• Suda egzersizler
• Pelvisteki kasların ve eklemlerin normal hareketlerini gerçekleştirebilmesi için el ile terapi

Çatı ağrınız varsa ve kendi kendinize egzersiz yapmak istiyorsanız, düşük yoğunluklu egzersizler yapmaya dikkat edin. Bu egzersizler arasında yürüme ve yüzme gibi aktiviteler yer alabilir. Koşu ve tenis gibi yüksek yoğunluklu egzersizlerden kaçının ve herhangi bir egzersiz nedeniyle ağrı yaşamanız durumunda aktivitenize son verin.

Çatı Ağrısı Olan Normal Doğum Yapabilir mi?

Çatı ağrısı olan çoğu kadın normal doğum yapabilir. Normal doğumun anne ve bebek açısından en iyi doğum şekli olduğu düşünülmektedir. Sezaryen doğumun gelecekteki gebeliklerde çatı ağrısını engellemeye yardımcı olup olmadığı ya da mevcut gebelikte bir faydası olup olmadığı bilinmemektedir. Bu nedenle hangi doğumun size en uygun olduğu hakkında doktorunuzla konuşmanız gerekir.

Çatı ağrısı yaşayan pek çok kadın ağrılarının doğumda daha kötü hale geleceğini düşünse de genelde gerekli önlemler alındığında pelvisteki eklemlerde daha fazla ağrı ya da travma meydana gelmeyecektir. Bu nedenle sezaryen yalnızca çatı ağrısı olan durumlar yerine komplikasyona neden olabilecek başka sorunlar varsa tercih edilmektedir.

Normal doğum için en iyi yol genelde doğumun kendiliğinden başlaması ve annenin rahat bir pozisyonda olmasıdır. Çatı ağrısı olan kadınlarda doğumun başlatılması genel olarak başvurulan bir uygulama değildir. Ancak ağrılarınız çok fazlaysa ve doktorunuz doğumu başlatmanın iyi olacağını düşünüyorsa o halde seçenekleriniz hakkında konuşabilirsiniz.

Doğum Sonrası Çatı Ağrısı

Doğumdan sonra çatı ağrısı nedeniyle hareket etmekte zorlanıyorsanız, bir süre yatakta istirahat etmek isteyebilirsiniz. Yatak istirahatinin gerekli olması durumunda doktorunuz kan pıhtılaşmasını önlemek için bazı ilaçlar reçete edebilir. Bununla birlikte bu süreçte ağrılarınızın izin verdiği ölçüde hareket etmeniz tavsiye edilecektir.

Doğum sonrası çatı ağrınız varsa aşağıdaki durumlarda dikkatli olun:

• Ağrı kesici olarak kullandığınız ilaçlar varsa ağrılarınız azalacağı için farkında olmadan yapmamanız gereken hareketleri yapabilirsiniz. Bu nedenle gebelikte ağrı yaşamanıza neden olan hareketlerden doğum sonrasında da kaçınmaya özen gösterin.
• Doğum sonrası ağrı kesici kullanmanızı gerektirecek kadar yoğun ağrılarınız varsa fizyoterapistle görüşerek tedavi görerek durumunuza yönelik daha etkin bir tedavi görebilirsiniz.

Doğumdan hemen sonra dikkat etmeniz gerekenler ise şunlar olacaktır:

• Desteğe ihtiyacınız varsa eşinizden size yardımcı olmasını ve bebeğe bakmasını isteyin.
• İçerisinde tuvalet bulunan ya da tuvalete uzak olmayan bir hastane odası tercih edin.
• Yeni doğan bebeğinize bakmak için daha fazla yardıma ihtiyacınız varsa profesyonel yardım alın.
• Doğum sonrası yiyeceklerinizin ve içeceklerinizin yatağa getirilmesini isteyin.
• Doğum sonrası bebeğinizi emzirirken rahat pozisyonda olmayan dikkat edin. Hastanede hemşireler bebeğinizi emzirmeniz için rahat bir pozisyon bulmanıza yardımcı olacaktır. Ancak emzirirken genel olarak rahat hissetmek için rahat bir sandalyede oturmaya, sırtınızın desteklendiğine ve ayaklarınızı yere düz bir şekilde basmaya dikkat edin.

Kaynaklar

NHS website. “Pelvic Pain in Pregnancy.” NHS UK, 18 Nov. 2021, www.nhs.uk/pregnancy/related-conditions/common-symptoms/pelvic-pain/#:%7E:text=Some%20women%20may%20develop%20pelvic,or%20front%20of%20your%20pelvis.

“Pregnancy Related Pelvic Girdle Pain For Mothers to Be and New Mothers.” WE HAVE MOVED! Www.Thepogp.Co.Uk, pogp.csp.org.uk/publications/pregnancy-related-pelvic-girdle-pain-mothers-be-new-mothers. Accessed 20 June 2022.

“Pregnancy Related Pelvic Girdle Pain (PGP) | North Bristol NHS Trust.” NHS UK, www.nbt.nhs.uk/maternity-services/pregnancy/pregnancy-complications/pregnancy-related-pelvic-girdle-pain-pgp. Accessed 20 June 2022.