Spermler, erkek vücudunda sürekli olarak üretiliyor olsa da spermlerin yenilenmesi hemen gerçekleşen bir süreç değildir. Erkek vücudunda baştan aşağı yeni spermlerin üretilmesi için gereken süre ortalama olarak 64 ila 74 gün gerekmektedir.

Spermatogenez, sperm üretimi ve olgunlaşması için gerçekleşen tam bir döngüyü ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu sayede sürekli olarak sperm üretilmekte ve spermin yumurtaya ulaşarak hamileliğin gerçekleşmesi ihtimali mümkün kılınmaktadır.

Erkeklerde spermin ne sıklıkta yenilendiğini, spermlerin sağlıklı tutulması için neler yapılabileceğini ve daha fazlasını bu yazıda öğrenebilirsiniz.

Vücut Ne Kadar Sürede Sperm Üretir?

Spermlerin testislerde gelişmesi yaklaşık olarak 50-60 gün sürmektedir. Bu süreçten sonra spermler epididimise, yani testislerin arkasındaki kanallara doğru ilerler. Spermlerin epididimiste tam olarak olgunlaşması için 14 gün gerekmektedir.

Vücudun spermi üretme süreci olan spermatogenez, beyindeki hipotalamusun GnRH hormonu salgılamasıyla birlikte başlamaktadır. Bu hormon, hipofiz bezini uyararak LH ve FSH hormonlarının üretilmesini teşvik etmektedir. LH üretimi, Leydig hücrelerini teşvik ederek testosteron üretimini desteklemektedir. FSh ise testislerde sperm üretilen kısmı harekete geçirmektedir.

Sperm üretiminde rol oynayan hormonlarla ilgili herhangi bir sorun yaşanması halinde kişinin sperm üretme becerisi etkilenebilir ve sperm üretimi yavaşlayabilir. Bu nedenle spermlerin yenilenme süresinin 64 ila 74 gün sürdüğü düşünülse de bu süre kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.

Sperm Üretim Döngüsü Nasıldır?

Sperm yenilenme döngüsü aşağıdaki şekilde gerçekleşmektedir:

1.Diploid sperm hücreleri, genetik veri taşıyabilen haploid spermatidlere bölünür.

2.Testislerdeki spermler olgunlaşır. Hormonlar, spermatidleri spermatozoa’ya dönüşene kadar destekler. Sonrasında sperm neredeyse olgunlaşana kadar testislerde kalır.

Olgunlaşan sperm, genetik materyal bulunduran kafaya ve döllenme için hareket etmesine yardımcı olan bir kuyruğa sahiptir.

3.Sperm, testislerde epididim içerisinde hareket eder. Sperm epididimde hareket etme becerisi kazanır. Bu sayede spermler boşalma sırasında hareket edebilir.

Sperm üretim döngüsü bu şekildeyken döllenmenin gerçekleşmesi genelde bir süre boşalmama durumunda meydana gelir. Spermin sürekli olarak yenilenmesi, epididimin taze spermlerle dolmasını sağlar. Bu spermler ne kadar uzun süre birikirse boşalma sırasında sperm sayısı o kadar yüksek olur.

Bu yüzden bebek sahibi olmak isteyen çiftlerde erkeğin birkaç günde bir boşalması, gebelik şansının artmasını sağlayabilir. Hatta erkeğin, kadının yumurtlamasından önceki haftadan itibaren boşalmaması gebelik şansını daha da arttırabilir. Bu sayede yumurtlama haftasında sperm sayısı mümkün olduğunca fazla olabilir.

Daha sık aralıklarla boşalmak, tek bir boşalmadaki sperm sayısının azalmasına neden olabilir. Bu nedenle erkeğin yumurtlama gerçekleşene kadar boşalmaması, kadının gebe kalma şansının artmasına yardımcı olabilir.

Spermin Sağlıklı Olduğunu Nasıl Anlarız?

Spermin sağlıklı olması çeşitli faktörlere bağlıdır. Sperm sağlığını belirlemede kullanılan ölçütlerden bazıları şunlardır:

Sperm sayısı

Doğurganlık genelde tek bir ejakülasyonda bulunan sperm sayısıyla ilgilidir. Tek bir ejakülasyonda mililitre başına 15 milyon sperm bulunması normaldir. Ejakülasyonda yeterince sperm bulunmaması halinde yumurtayı dölleyecek daha az sayıda sperm olacağı için gebelik zorlaşır.

Sperm hareketliliği

Spermin yumurtaya ulaşması ve onu döllemesi için hareket etmesi gerekir. Gebeliğin gerçekleşmesi için ejakülattaki spermlerin yüzde 40’ının hareketli olması beklenir.

Sperm morfolojisi

Spermlerin normalde yuvarlak başları ile uzun kuyrukları vardır. Sperm sayısı ya da hareketliliği kadar olmasa da sperm morfolojisinin de sperm sağlığı üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir.

Sperm Kalitesi Nasıl Artar?

Spermlerinizin sağlıklı ve kaliteli olması için şunlara dikkat edebilirsiniz:

• Sağlıklı kilonuzda olun. Vücut Kitle İndeksinin artması ve sperm sayısında ve hareketliliğinde azalma arasında ilişki olduğunu gösteren araştırmalar bulunmaktadır. Sağlıklı kiloda olmanız, spermlerinizin daha sağlıklı olmasına katkıda bulunabilir.
• Sağlıklı beslenin. Beslenme düzeninizde çeşitli meyve ve sebzelere yer vererek antioksidan alımınızı arttırın. Antioksidan almanız, sperm sağlığınızı iyileştirmenizde faydalı olabilir.
• Düzenli olarak egzersiz yapın. Ölçülü bir şekilde egzersiz yapmak, vücudunuzdaki güçlü antioksidan enzimlerin seviyelerini arttırarak spermlerin korunmasına yardımcı olabilir.
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı dikkatli olun. Klamidya ve bel soğukluğu gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklar erkeklerde kısırlığa neden olabilmektedir. Bu nedenle kondom kullanarak ya da tek eşli yaşayarak cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korunun.
• Stresinizi kontrol altına alın. Stres, cinsel fonksiyonu etkileyebilmekte ve sperm üretimine yardımcı olan hormonlarda değişikliklere yol açabilmektedir.
• Sigara içmeyin. Sigara, erkeklerde düşük sperm sayısına neden olabilmektedir. Sigara içiyorsanız ve sigarayı bırakmak istiyorsanız, doktorunuza danışarak bunu yapmanıza yardımcı olacak yolları öğrenebilirsiniz.
• Alkol tüketiminizi sınırlandırın. Çok fazla alkol içmek, sperm üretiminin ve kalitesinin azalmasına neden olabilir. Bu nedenle alkol tüketiyorsanız, ölçülü olmaya dikkat edin.
• Cinsel ilişki sırasında kayganlaştırıcı kullanmayın. İlişki sırasında kayganlaştırıcı kullanmanız gerekiyorsa sperm dostu olanlarını tercih edin.
• Kullandığınız ilaçlar hakkında doktorunuzla konuşun. Kalsiyum kanal blokerleri, trisiklik antidepresanlar, anti-androjenler ve opioidler gibi ilaçlar doğurganlıkla ilgili sorunlara yol açabilir. Anabolik steroidler ile diğer yasadışı ilaçlar da aynı etkiyi yaratabilir. Bu nedenle bu ilaç ve maddelerin kullanımı konusunda dikkatli olun.
• Toksinlere dikkat edin. Pestisit ve kurşun gibi toksinlere maruz kalmak, sperm miktarını ve kalitesini etkileyebilir. Bu nedenle toksinlerle bir arada olmanızı gerektiren bir işiniz varsa gereken tüm önlemleri aldığınızdan emin olun.
• Cinsel organlarınızı serin tutun. Genital bölgede sıcaklık artışı, sperm üretiminin etkilenmesine yol açabilir. Bu nedenle bol iç çamaşırlar giyin, jakuza gibi sıcak ortamlardan kaçının ve dizüstü bilgisayarınızı kucağınıza almak yerine masaya koymayı deneyin.

Gebelik Şansını Artıran Öneriler

Gebelik şansını artırmak için kadının en doğurgan olduğu zamanlar ilişkiye girmek önemlidir. Yumurtlama sonrası yumurta 12-24 saat yaşayabildiği için yumurtlamadan hemen önce ya da hemen sonra ilişkiye girmek, gebelik şansını arttıracaktır.

Bunun yanı sıra sperm sayısı da gebelik şansı açısından önemli olduğu için ilişki sıklığının 2-3 günde bir olması önemlidir. Bu sayede boşalma sırasında sperm sayısının en fazla olması sağlanır. Bunun için ilişkiye girmemenin yanı sıra erkeğin mastürbasyon da yapmaması gerekir.

Ovülasyon testi kullanmak, gebelik şansını artıran yöntemlerden bir diğeridir. Ovülasyon testleri, kadının idrarındaki LH hormonu seviyelerini ölçerek çalışır. LH seviyeleri yumurtlamadan hemen önce artış gösterir. Ovülasyon testi sonucu pozitif geldiyse testi yaptıktan sonraki gün ilişkiye girmelisiniz. Pozitif sonuç aldıktan sonraki birkaç gün boyunca ilişkiye girmek, gebelik şansını daha da arttırmanıza yardımcı olacaktır.

Her şeyi yapmanıza rağmen 6 ay içerisinde gebelik gerçekleşmediyse bir uzmana başvurmanız gerekir. Sperm sağlığı yaş, beslenme düzeni ve toplam sperm sayısı gibi pek çok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterir. Doktora giderek sperm sağlığınızı nasıl artırabileceğinizi ve bundan sonraki süreçte neler yapmanız gerektiğini konuşabilirsiniz.

Erkeğin Spermi Biter mi?

Erkek vücudunda spermin bitmesi söz konusu değildir. Erkek vücudu sürekli olarak yeni sperm hücreleri üretir. Günde birkaç kez boşalan erkeklerin menilerinde dahi sperm hücreleri bulunmaktadır.

Sperm üretim döngüsü ve sperm hücrelerinin kalitesi, kişinin genetiği ve yaşı gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterir. Ayrıca beslenme düzeni, boşalma sıklığı, sigara kullanımı gibi faktörler de sperm üretimini etkileyebilir.

Kaynaklar

“Healthy Sperm: Improving Your Fertility.” Mayo Clinic, 13 May 2022, www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/getting-pregnant/in-depth/fertility/art-20047584.

Jewell, Tim. “How Long Does It Take for Sperm to Regenerate? What to Expect.” Healthline, 19 Sept. 2018, www.healthline.com/health/mens-health/how-long-does-it-take-for-sperm-to-regenerate.

Villines, Zawn. “What to Know about Sperm Production.” Medical News Today, 31 July 2019, www.medicalnewstoday.com/articles/325906.