Genital uçuk, cinsel yolla bulaşan bir hastalık, yani zührevi bir hastalıktır. Uçuk lezyonlarına sebep olur ve bunlar yırtılabilen ve sıvı sızdırabilen ağrılı yaralardır.

Genital Uçuğun Sebepleri

Genital uçuk iki farklı türü olan herpes simplex virüsünden yani HSV’den kaynaklanır:

• HSV-1: Bu genelde ağızdaki uçuklara sebep olur ancak genital uçuğa da sebep olabilir.
• HSV-2: Bu genelde genital uçuğa sebep olur ancak ağız uçuğuna da sebep olabilir.

Dünya Sağlık Örgütü, 2016 yılında 50 yaşının altındaki 3.7 milyar insanın HSV-1’e sahip olduğunu belirtiyor. Aynı yıl 15-49 yaş aralığındaki 491 milyon insanın ise HSV-2’ye sahip olduğu belirtiliyor.

Virüs bedene derideki yırtıklardan veya mukus hücrelerinden giriş yapar. Mukus hücreleri, bedenin açıklık oluşturan kısımlarında bulunan ince doku katmanları demektir. Bunlar burunda, ağızda ve genital bölgelerde bulunurlar.

Virüs bir defa bedene girdiğinde, kendisini hücrelere gömmeye başlar. Virüslerin ortama adapte olma ve çoğalma kabiliyetleri yüksektir ve bu nedenle tedavisi de zordur.

HSV-1 veya HSV-2, aşağıdaki beden sıvılarında bulunabilir:

• salya
• meni
• vajinal salgılar

Genital Uçuk Belirtilerini Tanımak

Uçuk kendisini bir lezyon olarak gösterir ve halk arasında uçuk patlaması olarak da adlandırılır. İlk lezyon genellikle virüsü kaptıktan 4 gün sonra ortaya çıkar. Ancak 2 gün kadar az veya 12 gün kadar çok bir süre geçmesi de gerekebilir.

Erkeklerde genital uçuk şu bölgelerde ortaya çıkabilir:

• penis
• testis torbası
• anüs çevresi dokularda

Kadınlarda genital uçuk şu bölgelerde ve yakınlarında ortaya çıkabilir:

• vajina
• anüs
• anüs çevresi kalça dokularında

Herkes için genel belirtileri şöyle:

• Uçuk ağız ve dudaklarda, yüzde veya enfeksiyon ile temas eden herhangi bir bölgede ortaya çıkabilir.
• Rahatsızlığı kapmış olan bölge kaşınmaya, karıncalanmaya başlayarak kendini gösterir.
• Uçuk iltihaplı sıvı veya açık yara şeklinde olabilir.
• Çıktıktan bir hafta sonra kabuk bağlayabilir.
• Lenf bezleri şişebilirler. Lenf bezleri bedendeki enfeksiyon ve inflamasyon ile savaşırlar.
• Viral enfeksiyon baş ağrılarına, beden ağrılarına ve ateşe sebep olabilir.

Vajinal doğum sırasında uçuk kapan bir bebeğin yüzünde, bedeninde ve genital organlarında yaralar ortaya çıkabilir.

Genital uçuk ile doğan bebeklerde çok ağır komplikasyonların ortaya çıkma ihtimali vardır. Bunlardan bazıları şöyle:

• körlük
• beyin hasarı
• ölüm

Bu nedenle hamileliğiniz sırasında HSV ile temas eder veya genital uçuk teşhisi alırsanız, bundan doktorunuza bahsetmeniz önemlidir.

Doktor virüsün bebeğe geçişini engellemek için gereken önlemleri alacaktır. Eğer doğum kanalında uçuk belirtileri varsa, bebeğin vajinal doğum değil sezaryen doğum ile alınması da önerilebilir.

Genital Uçuk Ne Kadar Yaygın?

Genital uçuk hayli yaygındır.

Genital uçuk genelde HSV-2’den kaynaklansa da, HSV-1 de ona sebep olabilir.

Dünya Sağlık Örgütü’nün son istatistiklerine göre 2016 yılında 491.5 milyon insan HSV-2’ye sahipti. Bu da 15-49 yaş aralığında dünya nüfusunun %10’undan fazlasına denk geliyor.

Aynı yıl HSV-1’e sahip olan insanların ise 3.7 milyar olduğu tahmin ediliyor ve bu da 50 yaş altı bireylerde dünya nüfusunun üçte ikisine denk geliyor.

Genital Uçuk İçin Ne Zaman Doktora Görünmeli?

Eğer genital uçuk belirtisi yoksa, uçuk testi olmanız önerilmiyor.

Ancak genital uçuk belirtileriniz varsa, doktora görünmek önemli. Teşhis konulabilir ve enfeksiyonu kontrol altına almanın yolları üzerine konuşabilirsiniz.

Ayrıca HSV’ye maruz kalma potansiyeliniz varsa veya tam bir zührevi hastalıklar testi yaptırmak istiyorsanız, doktorunuzdan randevu almanız gerekir.

Eğer birebir görüşme mümkün değilse evde uygulanabilen test kitleri de mevcut. Ancak doktorun yapacağı test daha doğru sonuçlar ortaya koyabilir.

Genital Uçuk Teşhisi

Doktor genellikle uçuk yaralarına bakarak uçuk olduğunuzu tespit edebilir. Test her ne kadar her zaman gerekli olmasa da, doktor laboratuvar testi ile onay almak da isteyebilir.

Kan testi uçuk çıkmadan HSV’yi teşhis etmenizi sağlar. Ancak virüse maruz kalmadıysanız ve belirti vermiyorsanız, HSV-1 ve HSV-2 için test olmanıza gerek olmayabilir.

Genital Uçuk Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi uçuk çıkmasını azaltabilir ancak HSV’yi tedavi edemez.

İlaçlar

Antiviral ilaçlar uçukların iyileşme süresini hızlandırabilir ve ağrıları azaltabilir. İlaçlar kaşıntı ve karıncalanma gibi belirtiler oluştuğu anda alınabilirler ve böylece belirtiler azaltılabilir.

Eğer uçuk çıktıysa, gelecekte daha az çıkmasını sağlamak için ilaç da yazılabilir.

Evde Bakım

Banyo yaparken hafif temizlik malzemeleri kullanın ve ılık su ile duş alın. Etkilenen bölgeyi kuru ve temiz tutun. Bölgeyi rahat tutmak için rahat ve pamuklu iç çamaşırları giyin.

Genital Uçuk Nasıl Bulaşır?

HSV cinsel temas ile bulaşır ve buna şu kategorileri dahildir:

• vajinal seks
• anal seks
• genital uzuvlar arasında temas gerektiren diğer aktiviteler

HSV’yi oral seks ile kapmak da mümkündür. Ağız uçuğu genital ve anal bölgelere bulaşabileceği gibi, tam tersi de mümkün olabilir.

HSV genellikle ten tene temasla geçse de, virüs menide, salyada ve vajina sıvılarında da bulunabilir.

Genital Uçuk İçin Risk Faktörleri

HSV kapma riski belli durumlarda artar. Bunlar arasında şunlar var:

• genital uçuk sahibi olan birisiyle vajinal, oral veya anal seks yaşamak
• ilişki sırasında kondom veya başka bir bariyer yöntem kullanmamak
• bağışıklık sisteminde herhangi bir hastalıktan veya ilaçtan kaynaklı zayıflama

Genital Uçuğu Önlemek

Eğer cinsel olarak aktifseniz, HSV kapma riskinizi aşağıdaki şekillerde azaltabilirsiniz:

• Cinsel ilişki sırasında kondom gibi bariyer yöntemleri kullanmak.
• Uçuk belirtileri gösteren birisiyle cinsel ilişki yaşamaktan kaçınmak. Ancak HSV’nin belirtiler olmasa bile bulaşabileceğini unutmayın.
• Cinsel partnerinizle zührevi hastalıklarına dair konuşmak.

Genital Uçuk Testi Pozitif Çıkarsa Ne Yapmalı?

Eğer genital uçuk testiniz pozitif çıkarsa, doktorunuzla konuşmanız önemlidir. Uçuk virüsü için bir tedavi olmasa da, antiviral ilaçlardan destek alınabilir. Antiviral ilaçlar hem ağız hem de genital bölgede ortaya çıkan uçukların sıklığını ve şiddetini azaltabilirler.

Sık sık ve yoğun şekilde ortaya çıkan uçuk, bağışıklık sistemindeki zayıflamaya işaret edebilir. Eğer sık sık uçuk çıkıyorsa, doktor bağışıklık sistemini etkileyen bir şey bulunup bulunmadığına bakmak isteyebilir.

Genital uçuk teşhisinde cinsel ilişki yaşamakta sorun yoktur fakat aktif bir uçuk varsa cinsellikten kaçınmak daha iyi olabilir. HSV’yi partnerinize bulaştırma ihtimalinizi azaltmak için kondom gibi bariyer yöntemler kullanmanız gerekir.

Genital Uçuk Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Genital uçuğun her zaman tedaviye ihtiyacı olmaz. Ancak bu uçuklar ağrılı olabilirler. Antiviral tedavisi uçuğun belirtilerini ve şiddetini azaltabilir.