Hormonal bozukluk, kanda bulunan hormonların çok az ya da çok fazla olmasını ifade etmektedir. Hormonların vücutta büyük bir rolü olduğu için ufak bir dengesizlik dahi tüm vücudun etkilenmesine yol açabilmektedir.

Vücuttaki hormonlar, endokrin sistemdeki bezler tarafından üretilen kimyasallardır. Hormonlar kan akışı aracılığıyla dokulara ve organlara iletilir. Bu sayede organlar neyi, ne zaman yapacaklarından haberdar olurlar.

Hormonal bozukluk kadınları ve erkekleri farklı şekillerde etkileyebilmektedir. Bu yazıda hormonal bozukluk nedeniyle yaşayabileceğiniz belirtileri ve yapılması gerekenleri okuyabilirsiniz.

Hormonal Bozukluk Belirtileri

Hormonlar, genel sağlık üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Bu nedenle hormonlarda bir dengesizlik olduğunda vücutta çeşitli belirtiler ortaya çıkmaktadır. Hormonal bozukluk durumunda yaşayacağınız belirtiler, hangi hormonların ya da hangi bezlerin düzgün çalışmadığına göre farklılık gösterecektir.

Hormonal bozukluk erkeklerde ve kadınlarda genel olarak aşağıdaki belirtilere neden olmaktadır:

• Kilo artışı
• Kürek kemikleri arasında olağandışı yağ dokusu birikimi
• Açıklanamayan ya da ani kilo kaybı
• Yorgunluk
• Kas ağrıları ve tutulma
• Eklemlerde ağrı ya da katılık
• Kalp atış hızında artış ya da azalma
• Terleme
• Sıcağa ya da soğuğa karşı artan hassasiyet
• Kabızlık ya da normalden sık bağırsak hareketleri
• Sık idrara çıkma
• Sık susama
• Sık acıkma
• Cinsel istekte  azalma
• Depresyon
• Gerginlik, kaygı veya sinirlilik
• Görmede bulanıklık
• Kısırlık
• Saçlarda incelme ya da matlık
• Cilt kuruluğu
• Yüz şişkinliği
• Yüzün yuvarlaklaşması
• Pembe ya da mor cilt çatlakları

Yukarıda yer alan belirtiler hormonal bozukluklardan bağımsız olarak da görülebileceği için bunlardan bir ya da birkaçını yaşıyor olmanız, hormonal bozukluğunuz olduğu anlamına gelmemektedir. Bu belirtiler kronik bir hastalığınız olduğunu da gösteriyor olabilir. Bu nedenle vücudunuzda bazı değişiklikler fark ederseniz, doktorunuzla konuşmanız faydalı olacaktır.

Kadınlarda Hormon Bozukluğu Belirtileri

Hormonal bozukluk kadınlara özgü bazı belirtilere yol açabilmektedir. Hormonal bozukluk durumunda kadınlarda görülen belirtilerden bazıları şu şekildedir:

Adet düzensizliği

Adet döngüsü genel olarak 21 ila 35 gün sürmektedir. Adetiniz her ay farklı zamanlarda geliyorsa ya da bazı aylar adet görmüyorsanız, östrojen ve progesteron gibi hormonlarınızda dengesizlik olabilir. Bunun nedeni menopoz başlangıcı olabileceği gibi polikistik over sendromu (PKOS) gibi sağlık sorunlarından da kaynaklanıyor olabilir.

Kronik akne

Adet görmeden önceki günlerde pek çok kadın akne sorunu yaşamaktadır. Ancak aknelerin normalde de çıkmaya devam etmesi hormonal bir bozukluktan kaynaklanıyor olabilir.

Gece terlemeleri

Geceleri terleyerek uyanmanız, vücudunuzda östrojen seviyelerinin az olmasından kaynaklanıyor olabilir. Pek çok kadın menopozun başlarında gece terlemesi yaşamaya başlamaktadır. Ancak diğer hormonal sorunlar da gece terlemelerine neden olabilir.

Saç dökülmesi ve saçlarda incelme

Östrojen gibi hormonlarda düşüş olduğunda vücuttaki diğer hormonların etkisi daha fazla olmaya başlayabilir. Bu durumda saç dökülmesi ya da saçlarda incelme gibi sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. Gebelikte, menopozda ve doğum kontrol hapı kullanmaya başladıktan sonra da bu etkilerle karşılaşabilirsiniz.

Baş ağrısı

Baş ağrısını pek çok şey tetikleyebilir. Bazı kadınlarda düşük östrojen seviyeleri baş ağrısına yol açabilir. Baş ağrısı özellikle adet öncesi ve adet sırasında östrojen seviyelerinin düşmesiyle ortaya çıkar.

Vajinal kuruluk

Vajinal kuruluğun ara sıra gerçekleşmesi normal olsa da sürekli yaşanan kuruluk, östrojen seviyelerinin azalmasından kaynaklanabilir. Östrojen normalde vajinanın nemli kalmasına yardımcı olur. Hormonal dengesizlik nedeniyle östrojen seviyelerinin düşmesiyle birlikte vajinal kuruluk meydana gelebilir.

Cinsel isteğin azalması

Genelde testosteronun yalnızca erkeklerde olduğu düşünülse de kadın vücudunda da testosteron üretilmektedir. Testosteron seviyelerinizin normalden düşük seviyelere ulaşması, cinsel isteğinizin normalden daha az olmasına yol açabilir.

Hormonal Bozukluk Neden Olur?

Hormonal bozukluğun pek çok nedeni olabilir. Bozukluğun nedeni, hangi hormonların ya da bezlerin etkilendiğine göre farklılık gösterecektir.

Hormonal bozukluğa neden olan faktörler genel olarak şu şekildedir:

• Hormon terapisi
• İlaçlar
• Kanser teravileri
• Tümörler
• Hipofiz bezi tümörleri
• Yeme bozuklukları
• Stres
• Yaralanma ya da travma

Hormonal bozukluk aşağıda yer alan bazı hastalıklar nedeniyle ortaya çıkabilmekle birlikte bazen ise bu hastalıklar hormonal bozukluğa neden olabilmektedir:

• Tip 1 ve tip 2 diyabet
• Yalancı diyabet
• Hipotiroidi
• Hipertiroidi
• Hiperfonksiyonel tiroid nodülleri
• Tiroidit
• Hipogonadizm
• Cushing sendromu veya yüksek düzeyde kortizol
• Düşük kortizol ve aldosteron seviyelerine neden olan konjenital adrenal hiperplazi
• Addison hastalığı

Kadınlarda hormonal bozukluk çoğunlukla üreme hormonlarıyla ilişkilidir. Kadınlarda hormonal bozukluğa neden olabilen durumlardan bazıları şu şekildedir:

• Menopoz
• Primer yumurtalık yetmezliği ya da erken menopoz
• Gebelik
• Emzirme
• PKOS
• Doğum kontrol hapı gibi hormon içeren ilaçlar

Hormon Bozukluğu Kilo Aldırır mı?

Hormon bozukluğu bazı durumlarda kilo almaya neden olabilmektedir. Hormon bozukluğunun görüldüğü aşağıdaki durumlarda kilo alınabilir:

Cushing sendromu: Bu sendrom, vücutta kortizolün çok fazla olması durumunda meydana gelir. Cushing sendromunda yüz, karın, boynun arka kısmı ve göğüste hızlı bir şekilde yağlanma görülebilir.

Menopoz: Menopoz sırasında pek çok kadın metabolizmalarının yavaşlamasına neden olan hormonal değişiklikler nedeniyle kilo alır. Bu hormonal dengesizlik doğaldır ve yaşamın bir parçasıdır.

Hormonal bozuklukta başka faktörler de kilo alımına neden olabilir. Bu nedenle beklenmedik şekilde kilo aldıysanız ya da kilonuzla ilgili endişeleriniz varsa doktorunuzla görüşmeyi ihmal etmeyin.

Hormonal Bozukluk Nasıl Düzelir?

Hormonal bozukluğun tedavisi, bozukluğa neden olan faktörlere göre belirlenecektir. Hormon seviyeleriniz normalin altındaysa hormon replasman tedavisi görmeniz gerekebilir. Hormon replasman tedavisi ile vücudunuzda eksik olan hormonu hap ya da enjeksiyon yolu ile almanız sağlanır. Örneğin, tiroit hormonu seviyeleriniz düşükse doktorunuz sentetik tiroit hapları reçete edebilir.

Hormon seviyeleriniz normalden yüksekse bu durumda farklı tedavi seçeneklerine başvurulabilir. Hormon yüksekliği durumunda ilaç kullanımı, cerrahi tedavi ya da radyasyon tedavisi kullanılabilir. Örneğin, fazla prolaktin salgılanmasına neden olan iyi huylu bir tümör olan prolaktinoma’nız varsa doktorunuz tümörü küçültmek için ilaç reçete edebilir ya da tümörü almak için cerrahi işlem uygulayabilir.

Hormonal Bozukluk Nasıl Engellenir?

Hormonal bozukluğun tedavisi için doktorunuzun önerdiği tedavi planına uymalısınız. Bununla birlikte alacağınız bazı önlemlerle hormonal bozukluk yaşama riskinizin azalmasını sağlamanız mümkün olabilir:

• Kilo verin. Kilo vermek, adet döngülerini düzenlemeye ve hamile kalmaya yardımcı olabilmektedir.
• Dengeli beslenin. Sağlıklı ve dengeli bir beslenme düzeni genel sağlığınızı desteklemeniz açısından önemlidir.
• Vajinal rahatsızlığı azaltmak için kayganlaştırıcı ve nemlendirici gibi ürünler kullanın.
• Sıcak basmalarının tetikleyicilerinden uzak durun. Sıcak hava, baharatlı yiyecekler ve sıcak içecekler gibi sıcak basmalarını tetikleyen şeylerden uzak durun.
• Hormonal bozukluktan dolayı fazla vücut tüyleriniz rahatsız ediyorsa bunlardan kurtulun. Yüzünüzdeki ve vücudunuzdaki tüylerden tüy dökücü ve lazer gibi yöntemlerle kurtulmayı deneyin.

Özet Olarak

Hormonlar vücudumuzdaki pek çok süreçten sorumlu kimyasallardır. Hormonal bozukluklar söz konusu olduğunda ortaya çıkan belirtiler çeşitli olabilir. Hormonal bozukluklar belirtilerin yanı sıra komplikasyonlara da neden olabileceği için vücudunuzda ya da enerji seviyelerinizde değişimler fark eder etmez doktorunuzla görüşmeniz ve gerekli tedaviyi görmeniz önemlidir.

Kaynaklar

“Do You Have a Hormone Imbalance?” WebMD, www.webmd.com/women/ss/slideshow-hormone-imbalance. Accessed 19 July 2022.

“Hormonal Imbalance: Causes, Symptoms and Treatment.” Cleveland Clinic, my.clevelandclinic.org/health/diseases/22673-hormonal-imbalance. Accessed 19 July 2022.

Krans, Brian. “The Hormone Diet.” Healthline, 12 Apr. 2022, www.healthline.com/health/hormone-diet.

Osborn, Corinne O’Keefe. “Everything You Should Know About Hormonal Imbalance.” Healthline, 11 May 2022, www.healthline.com/health/hormonal-imbalance.