Hormonlu spiral, plastik ve T şekilli bir alettir. Kişinin bedenine progestin hormonu salar ve böylece gebeliği öngörülen süresi boyunca engellemeye yardımcı olur.

Hormonlu spiralin iki işlevi vardır. Birincisi rahim ağzı mukusunu kalınlaştırması ve rahim dokusunun incelmesini sağlamasıdır. Böylece embriyonun rahme yerleşmesi imkansız hale gelir. İkincisi ise bazı hormonlu spirallerin yumurtlamayı engelleyerek bedenin yumurta salgılamasına engel olabilmesidir.

Diğer spiral türleri ise farklı şekillerde çalışabilirler. Örneğin Mirena adı verilen spiral yumurtlamayı engellemez ve hormon üretimine hemen başlamaz. 2015 yılında yapılan bir çalışmaya göre 4 ayın ardından adet kanamasını %80, 1 yılın ardından %95 ve 2 yılın ardından da %100 engelliyor.

Eğer kişi gebe kalmayı planlıyorsa, bir kadın doğum uzmanı cihazı istenen herhangi bir zamanda çıkartabilir.

Hormonlu Spiral Türleri Nelerdir?

Hormon spiraller farklı markalar adı altında satılıyorlar ve bunların koruyuculuk süreleri birbirinden farklı. Doktorunuz markalara özel koruma süreleri konusunda sizi bilgilendirecektir fakat genellikle 3-7 yıl aralığında olduğunu belirtmek gerekiyor.

Hormonsuz Spiraller

Hormonsuz spirallerde istenmeyen gebeliği önlemek için hormonlar yerine bakır kullanılır çünkü bakır spermler için toksiktir.

Ayrıca hormonsuz spiraller acil durumlarda gebeliği önlemek için de kullanılabiliyorlar. Eğer kişi doğum kontrol yöntemlerine başvurmaksızın cinsel ilişkiye girerse ve 120 saat içerisinde bir bakır spiral taktırırsa, bu uygulama gebeliği %99 oranında engelleyebiliyor.

Ancak spirallerin cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı bir koruma sağlamadıklarını belirtmek gerekiyor. Kişi enfeksiyon kapma ihtimalini azaltmak için kondom gibi bariyer yöntemlerini kullanmaya devam etmelidir.

Hormonlu ve Hormonsuz Spirallerin Farkları

Hormonlu ve hormonsuz spiralller arasındaki temel fark şöyle:

Hormonlu Spiral

Bedene düzenli aralıklar ile hormon vererek kişinin gebe kalma ihtimalini azaltır. Ayrıca yumurtalıkların yumurta salmasını ve spermlerin rahim dokusuna tutunmasını da önler.

Hormonsuz Spiral

Bu spirallerde spermler için toksik olan bakır bulunur ve döllenmiş yumurtanın rahme tutunmasına da izin vermez.

2016 yılında yapılan bir araştırmada hormonal doğum kontrol yöntemlerini tercih etmeyenlerin hormonsuz spiral kullanabilecekleri belirtiliyor.

Spiral Nasıl Takılır?

Spiral takım süreci şöyle işler:

1. Doktor rahmin pozisyonunu bulmak için pelvik muayene gerçekleştirir.
2. Vajinayı açar ve rahim ağzını temizler.
3. Kişinin rahim ağzı kanalı ve rahminin yönü ve uzunluğunu ölçmek için bir cihaz kullanır.
4. Son olarak içeriye spiral yerleştirilir ve iplerinin uç kısımları kesilir. Böylece cinsel aktivite sırasında herhangi bir rahatsızlık duyulmaz.

Spiralin çıkarılma süreci ise şöyle işler:

Çıkarma yöntemi kullanılan spiral markasına göre değişebilir. Fakat doktorlar cihazı kolayca çıkarabilirler ve aynı gün yenisini de takabilirler.

Spirali çıkarttığı halde gebe kalmak istemeyenler ise kondom kullanarak cinsel yaşamlarına devam edebilirler.

Hormonlu Spiralin Yan Etkileri Nelerdir?

Hormonlu spiral taktıranlar sık sık lekelenme, daha uzun kanama günleri ve ilk ay daha fazla kanama gibi bazı yan etkiler görebilirler.

Adet akışı, süresi ve ağrı düzeyi zamanla azalır ve bazı insanlarda adet görme tamamen durabilir.

Hormonlu spirallerin bazı diğer yan etkileri şöyle:

• baş ağrısı
• bulantı
• memelerde gerginlik
• ruh hali değişimleri

Güvenlik

İnsanlar rahim içi araç olarak da adlandırılan spirallerden dolayı nadiren komplikasyon yaşarlar ancak bunlar genellikle takılma sırasında veya hemen sonrasında ortaya çıkabilirler.

Karşılaşabileceğiniz bazı zorluklar şöyle:

• Dışarı çıkma: Bu durum spiralin yerinden çıkıp düşmesi sonucunda ortaya çıkar. Ağır kanamaları olanlarda ve genç yetişkinlerde daha yaygındır.
• Pelvik inflamatuvar hastalığı: Bu genellikle teşhis edilmemiş zührevi hastalıkları olup da spiral taktıranlarda yaygındır. Bu nedenle takılmadan önce zührevi hastalıklara dair bir test olmanız fayda sağlayabilir.
• Gebelik: Kişi hamile kalırsa doktor spirali çıkartmalıdır. Nadiren de olsa spirali çıkartmamanın dış gebeliğe sebep olabildiği görülmektedir.

Uzmanlar aşağıdaki faktörlere sahip bireylerde hormonlu spirallerin en iyi doğum kontrol yöntemi olamayabileceğine dikkat çekiyorlar:

• pelvik enfeksiyonu olanlar
• ağır karaciğer hastalığı olanlar
• meme kanseri tedavisi almış olanlar
• atipik bir rahim şekline sahip olanlar

Hormonlu Spiral Takımına Hazırlanmak

Doktorunuz spiral takım süreci için randevu aldığınızda, belli şeyleri yapmanızı sizden isteyebilir ve onun verdiği bu şartlara kesinlikle uymanız önerilir.

Spiralin takılacağı gün kişinin karnının tok olması gerekir. Böylece takım sırasında kişinin bayılma ihtimali azalır.

Ayrıca muayeneden önce bir ağrı kesici almak isteyebilirsiniz. Özellikle takılma sırasında oluşan ağrıdan çekinenler doktorlarına danışarak bir ağrı kesici önerisi de alabilirler.

Hormonlu Spirallerin Avantajları ve Dezavantajları

Hormonlu spirallerin bazı artıları ve eksileri mevcut, bunlar şöyle:

Artıları

• Geri döndürülebilir bir prosedürdür.
• Cihazın yaş sınırı yoktur.
• Kişinin adetleri daha kısa ve daha az ağrılı olabilir.
• Doktora daha az gitmeniz gerekebilir.
• Bazı endometriyoz belirtilerini hafifletebilir.
• Doğum kontrol haplarını almayı unutanlar için ideal olabilir.

Eksileri

• Takılma sırasında biraz ağrı ve rahatsızlık olabilir.
• Kişi ilk aylarda düzensiz kanama ve lekelenme yaşayabilir.
• Bazen yumurtalık kistine sebep olabilir.
• Spiral hala yerindeyken gebe kalırsanız bazı komplikasyonlar olabilir.
• Zührevi hastalıklara karşı koruma sağlamaz.

Sık Sorulan Sorular

Aşağıda hormonlu spirallere dair sık sorulan bazı soruların cevapları bulunuyor.

Hormonlu spiral kilo alımına sebep olur mu?

2017 yılında yapılan bir değerlendirmede hormonlu doğum kontrol yöntemlerini kullananların kilo alımı yaşamalarının pek olası olmadığı ancak bazı insanların yine de bu konuda etkilenebileceği belirtiliyor.

Cinsel ilişki sırasında spiral hissedilir mi?

Cinsel ilişki sırasında spirali hissetmeniz mümkün olmamalı. Eğer hissediliyorsa doktorunuza ulaşmanız gerekir çünkü bu durum cihazın yerinden çıktığı anlamına gelir. İpleri hissedilebilir ancak bu ağrıya sebep olmaz.

Spiralin yerinde olduğunu nasıl bilebilirim?

Parmaklarınızı vajinaya sokarak spiralin iplerini kontrol edebilirsiniz. Eğer ipleri hissedemiyorsanız ancak cinsel ilişki düşünüyorsanız, gebeliği önlemek için kondom gibi diğer doğum kontrol yöntemlerini kullanabilirsiniz.

Ancak bazen ipler kıvrılırlar ve bu nedenle hissetmeniz mümkün olmayabilir.

Spiraller zührevi hastalıklara karşı koruma sağlarlar mı?

Spiral cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı bir koruma sağlamaz. Spirali olduğu halde enfeksiyon riskinden korunmak isteyenlerin kondom kullanmayı düşünmeleri gerekir.

Spiral ne kadar etkilidir?

Hormonlu spirallerin 7 yıla kadar %99 etkili oldukları, hormonsuz spirallerin ise 12 yıl boyunca etkili oldukları belirtiliyor. Yani 100 kadından 1 tanesinden daha azı spiral kullanımının ilk senesinde gebelik sahibi oluyor.

Hormonlu spiral taktırmak acıtır mı?

Araştırmalara göre spiral takım sürecinde bazı sancılar olabilir ancak bir kaç dakika sonra geçerler.

Doktorlar randevudan önce ağrı kesici alınmasını öneriyorlar ve ayrıca takmadan önce kişinin rahim ağzına lokal bir uyuşturucu uygulanabilir.

Sonuç Olarak

Hormonlu spiraller gebeliği 7 yıla kadar engelleyebiliyorlar ve istediğiniz zaman doktorunuzdan çıkartmasını isteyebilirsiniz. Ancak cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korumadıkları için enfeksiyon riskinden korunmak için kondom gibi diğer bariyer yöntemlerini kullanmayı da unutmayın.