Testosteron, kadınların yumurtalıklarında az miktarda salgılanan bir erkeklik hormonudur. Testosteron kadınlarda östrojenle birlikte hareket ederek kadın üreme sistemine ait dokuların, kemik kitlesinin ve insan davranışlarının gelişimini, sürdürülmesini ve onarılmasını sağlamaya yardımcı olmaktadır.

Kadınlarda az miktarda üretilen testosteron seviyelerinin yükselmesinin ne anlama geldiğini, testosteron yüksekliğinin belirtilerini, tedavisini ve merak ettiğiniz diğer şeyleri bu yazıda okuyabilirsiniz.

Normal Testosteron Değerleri

Erkeklerde normal testosteron değerleri desilitre başına 280 ila 1100 nanogramdır (ng/dL). Kadınlarda ise testosteron üretimi çok daha düşük seviyelerde olmaktadır. Kadınlarda normal testosteron değerleri ise 15 ila 70 ng/dL’dir. Vücutta üretilen hormon seviyeleri günden güne ve gün içerisinde değişiklik göstermekle birlikte testosteron seviyelerinin en düşük olduğu zaman, sabah saatleridir.

Kadınlarda ve erkeklerde testosteron değerlerinin normal seviyeleri yaşa göre ortalama şu şekilde görülmektedir:

Yaş (Kadın)	Testosteron aralığı (ng/dL)
10–11	< 7–44
12–16	< 7–75
17–18	20–75
19+	8–60

Yaş (Erkek)	Testosteron aralığı (ng/dL)
10–11	< 7–130
12–13	< 7–800
14	< 7–1,200
15–16	100–1,200
17–18	300–1,200
19+	240–950

Kadınlarda Testosteron Ne İşe Yarar?

Testosteron, kadınlarda ve erkeklerde farklı görevleri olan bir hormondur. Testosteron kadınlarda şu açılardan etkili olmaktadır:

• Kemik sağlığı
• Göğüs sağlığı
• Doğurganlık
• Adet düzeni
• Vajina sağlığı

Kadın vücudunda testosteron ve diğer androjenler, kadınlık hormonlarına dönüştürülmektedir. Hem kadınlarda hem de erkeklerde testosteron ve östrojende ergenlik döneminde artış görülmektedir. Bununla birlikte kadın vücudundaki testosteron ile diğer androjenler vücutta farklı davranmakta ve hızlı bir şekilde östrojene dönüştürülmektedir.

Bununla birlikte testosteron ve diğer androjenlerin seviyeleri çok yüksek olduğunda bunlar östrojene dönüştürülememektedir. Bu da testosteron yüksekliği ile birlikte yüzde kıllanma ve erkek tipi kelleşme gibi belirtilere neden olabilmektedir.

Kadınlarda Testosteron Yüksekliği Nasıl Anlaşılır?

Testosteron dengesizliği kadınların hem fiziksel görünümünü hem de genel sağlığını etkileyebilmektedir. Testosteron yüksekliğinin kadınlarda neden olduğu belirtiler genel olarak şunlardır:

• Sivilce
• Seste kalınlaşma
• Yüzde ve vücutta aşırı kıllanma
• Kas kitlesinin artması
• Adet düzensizliği
• Klitorisin normalden büyük olması
• Cinsel istekte azalma
• Ruh halinde değişimler
• Göğüs ölçülerinde azalma
• Saçlarda incelme

Kadınlarda testosteron seviyelerinin çok yüksek olması obezite ve kısırlığa da yol açabilmektedir.

Kadınlarda Testosteron Neden Artar?

Kadınlarda çeşitli hastalıklar, hormonal değişimlere yol açabilmektedir. Kadınlarda yüksek testosteron seviyelerine yol açan sağlık sorunlarından bazıları şunlardır:

Konjenital adrenal hiperplazi (KAH)

KAH, adrenal bezlerini etkileyen kalıtsal bir rahatsızlıktır. Adrenal bezleri, kortizol ve aldosteron hormonlarını salgılamaktadır. Bunlar, metabolizmanın ve kan basıncının yönetilmesinde önemli rolü olan hormonlardır.

Adrenal bezleri aynı zamanda erkeklik hormonları olan DHEA ve testosterondan da sorumludur.

KAH sahibi olanlarda bu hormonların üretimini düzenleyen enzimlerden bir tanesi eksik olduğu için bu kişilerde çok az kortizol ve çok fazla testosteron salgılanmaktadır.

KAH bazı insanlarda hafif olabileceği gibi bazılarında ise şiddetli olabilmektedir. KAH’nin kadınlarda neden olduğu belirtilerden bazıları şu şekildedir:

• Seste kalınlaşma
• Kasık kıllarının erken ortaya çıkması
• Klitoriste büyüme
• Vücutta aşırı kıllanma
• Yüzde aşırı kıllanma
• Adet düzensizliği ya da adet görmeme
• Şiddetli akne
• Çocukluk döneminde hızlı büyümeye karşı boy kısalığı

Hirsutizm

Hirsutizm, kadınlarda özellikle sırt, yüz ve göğüs bölgesinde istenmeyen kılların görülmesine neden olan bir sorundur. Vücut kıllanmasının nasıl olacağı büyük ölçüde genetiklere bağlı olsa da hirsutizmin en önemli nedeni, androjen hormonlarındaki dengesizliktir. Hirsutizmde bazen testosteron seviyelerinin çok fazla yüksek olması nedeniyle akne, kelleşme, seste kalınlaşma, klitoriste büyüme, kas kitlesinin artması ve göğüs ölçülerinde küçülme gibi belirtiler de görülebilir.

Polikistik over sendromu (PKOS)

PKOS, kadınlarda androjen hormonlarının artmasına neden olabilen bir hormon bozukluğudur. Üreme çağındaki kadınları etkileyen bu bozukluğun neden olduğu belirtiler şunlardır:

• Folikül geliştiren ve düzenli yumurta bırakmayan yumurtalıklarda büyüme
• Aşırı kıllanma
• Düzensiz ve uzun süren adet dönemleri

PKOS, yukarıdaki belirtilerin yanı sıra aşağıdaki komplikasyonlara yol açabilir:

• Depresyon
• Kalp hastalığı
• Kısırlık
• Düşük
• Obezite
• Uyku apnesi
• Tip 2 diyabet

Kadınlarda Testosteron Yüksekliği Teşhisi

Testosteron yüksekliği belirtileriniz varsa doktorunuzu ziyaret etmeniz gerekir. Doktorunuz, belirtilerinize dayalı olarak fiziksel muayene gerçekleştirdikten sonra gerekli görmesi halinde bazı testler isteyecektir. Muayene sırasında yüzde anormal kıllanma, sivilce ve vücutta aşırı kıllanma gibi belirtilere bakılacaktır.

Doktorunuz, belirtilerinizin normal olmadığını düşünüyorsa testosteron testiyle kanınızdaki hormon seviyelerini görmek isteyebilir. Bu testte kan örneği alınarak kandaki hormon seviyeleri ölçülmektedir.

Testosteron seviyelerinin en yüksek olduğu zaman sabah saatleri olduğu için hormon testi genelde sabah yapılmaktadır. Doktorunuz, hormon seviyelerinizin etkilenmemesi için test öncesi kullandığınız ilaçlar varsa bunlardan bazılarını bırakmanızı isteyebilir.

Kadınlarda Yüksek Testosteron Tedavisi

Kadınlarda yüksek testosteron tedavisi, testosteron seviyelerinde yükselmeye yol açan faktörlere göre değişiklik gösterecektir. Tedavi için doktorunuz hem yaşam tarzınızda değişiklikler yapmanızı hem de ilaç kullanmanızı isteyebilir. Bununla birlikte istenmeyen tüyleri kontrol altına almak için bazı tedaviler görmeniz gerekebilir.

İlaç tedavisi

Kadınlarda yüksek testosteron tedavisinde kullanılan ilaçlardan bazıları şunlardır:

• Glukokortikosteroidler
• Metformin
• Oral kontraseptifler
• Spironolakton

Oral kontraseptiflerin, yani doğum kontrol haplarının testosteronu engellemede etkili olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte hamilelik düşünüyorsanız, doğum kontrol hapı kullandığınız sürece hamile kalamazsınız. Bu nedenle doktorunuz durumunuzu değerlendirerek başka tedavi seçenekleri sunabilir.

Yaşam tarzında değişiklikler

Yaşam tarzınızda yapacağınız bazı değişiklikler, yüksek testosteron seviyelerinizin azalmasını sağlayabilir. Bazıları ise belirtilerinizle başa çıkmanızı kolaylaştırabilir.

Testosteron seviyeleriniz yüksekse yaşam tarzınızda yapacağınız şu değişikliklerle testosteron seviyelerinizi azaltmanız ya da yaşam kalitenizi arttırmanız mümkün olabilir:

• Sağlıklı kilonuzda olun. Sağlıklı kilonuzda olmanız, hormonal dengesizlikler nedeniyle yaşadığınız belirtilerin azalmasını sağlayabilir. Örneğin, vücut ağırlığının yalnızca yüzde 5 ila 10’unun kaybedilmesinin PKOS belirtilerini iyileştirme, testosteron seviyelerini azaltma ve kısırlık dahil olmak üzere komplikasyonları önleme gibi konularda faydalı olduğu bilinmektedir.
• İstenmeyen tüylerinizden kurtulun. Testosteron yüksekliği nedeniyle istenmeyen tüylerinizden şikayetçiyseniz, ağda ve tıraş gibi yöntemlerle bunlardan kurtulabilir ya da bunların tüy sarartıcıyla daha az görünür jale gelmelerini sağlayabilirsiniz.

İstenmeyen tüyler için tedavi

İstenmeyen tüylerinizden tamamen kurtulmak için iğneli epilasyon ya da lazer gibi tedavilerden faydalanabilirsiniz. Bu tedaviler, altta yatan hormonal bozukluğun tedavisine yardımcı olmayacak olsa da istenmeyen tüylerden kurtulmanıza yardımcı olacaktır.

İğneli epilasyon: Bu yöntemde her bir kıl köküne ince bir iğne uygulanır. İğne aracılığıyla elektrik akımı verilen tüy kökleri hasar görür ve yeni tüylerin oluşumu engellenir.

Lazer tedavisi: Lazer tedavisinde ışığın gücünden faydalanılarak kıl köklerine zarar verilir.

Yukarıdaki tedaviler, istenmeyen tüylerden kurtulmanıza yardımcı olacak olsa da hormonal bozukluğunuz varsa bu tedavilere başlamadan önce doktorunuza danışmanız gerekir.

Özet Olarak

Kadınlarda yüksek testosteron seviyeleri, yüzde ve vücutta aşırı kıllanmadan kısırlığa kadar çeşitli belirtilere yol açabilmektedir. Yüksek testosteron seviyeleri genelde altta yatan bir sağlık sorunundan kaynaklandığı için bu sorunun tedavi edilmesi, belirtilerinizin ortadan kalkması ve yaşam kalitenizin artması açısından önemlidir. Bu nedenle yüksek testosteron seviyelerinizin olduğunu gösteren belirtileriniz varsa vakit kaybetmeden doktorunuzu ziyaret etmeli ve gerekli tedavileri görmelisiniz.

Kaynaklar

Anthony, Kiara. “High Testosterone Levels in Women.” Healthline, 16 Apr. 2019, www.healthline.com/health/high-testosterone-in-women.

Cirino, Erica. “All About Testosterone in Women.” Healthline, 10 June 2019, www.healthline.com/health/womens-health/do-women-have-testosterone.

Leonard, Jayne. “What Causes High Testosterone in Women?” Medical News Today, 23 Mar. 2018, www.medicalnewstoday.com/articles/321292.