Kadınların hamile kalmasını zorlaştıran sağlık sorunlarının başında polikistik over sendromu (PCOS) gelmektedir. PCOS, kadının üreme sistemini etkileyen hormonal bir bozukluktur. PCOS’lu kadınların yumurtalıkları normalden büyük olabilir ve yumurtalıklarda içi sıvı dolu kesecikler bulunabilir.

PCOS, kadının vücudunda normalden yüksek seviyelerde androjen üretilmesine neden olur. Androjen, erkeklerde kadınlardan daha fazla üretildiği için erkeklik hormonu olarak kabul edilmektedir. Bu hormon, erkeklerde cinsel organların gelişiminde önemli bir rol oynarken kadın vücudunda ise genelde östrojene dönüştürülür.

Kadın vücudunda yüksek seviyelerde androjen olduğunda yumurtaların gelişimi etkilenebilir ve yumurtlama düzenli olarak gerçekleşmeyebilir. Adet döngüsü içerisinde yumurtlama gerçekleşmezse yumurta sperm tarafından döllenemez ve hamilelik gerçekleşemez.

PCOS’u olan kadınlar, hormonlu doğum kontrol yöntemleri ile belirtilerini kontrol altına alabilir. Örneğin, PCOS nedeniyle adet düzensizliği yaşayan kadınlar, hormonlu doğum kontrol yöntemleri kullandıkları zaman adet döngüleri düzene girebilmektedir.

Polikistik Over Sendromu Tedavisinde Doğum Kontrol Hapı Kullanımı

Doğum kontrol hapları, PCOS belirtilerini tedavi etmede en fazla kullanılan ve en fazla etki gösteren seçeneklerden bir tanesidir. Doğum kontrol hapları, kombine doğum kontrol hapları ve yalnızca progesteron içeren doğum kontrol hapları olmak üzere iki çeşittir. Bunların her ikisi de PCOS belirtilerini tedavi etme konusunda etkili yöntemlerdir. Doğum kontrol hapları PCOS hastalarına aşağıdaki konularda yardımcı olabilmektedir:

• Yumurtlama
• Düzenli adet dönemleri
• Daha hafif adet kanaması
• Kramplarda azalma
• Aknelerde azalma
• Rahim kanseri, yumurtalık kanseri ve yumurtalık kistleri bakımından daha düşük risk
• Aşırı tüylenmede azalma

PCOS’u olan kadınların çoğunda herhangi bir yan etkiyle karşılaşılmamaktadır. Bununla birlikte bazı kadınlarda ruh halinde değişimler, kilo artışı ya da kaybı, mide bulantısı, baş ağrısı, göğüslerde ağrı ve lekelenme gibi belirtiler görülebilmektedir. Bu belirtileri yaşamanız halinde doktorunuzla konuşmayı ihmal etmeyin.

Kombine doğum kontrol hapları

Kombine haplarda östrojen ve progesteron hormonlarının yapay formları bulunmaktadır. Östrojen, adet döngüsünü kontrol etmekten sorumlu olan hormondur.  Östrojen seviyeleri adet döngüsünün ortalarında en yüksek seviyelerdeyken adet döneminde ise en düşük seviyelerdedir.

Progesteron ise yumurtlama gerçekleştikten sonra rahim içi tabakanın kalınlaşmasını sağlayarak rahmi hamileliği hazırlamaktan sorumludur. Progesteron seviyelerinin yüksek olması aynı zamanda yumurtlamayı engellemektedir.

Kombine doğum kontrol hapları, içerisinde 28 adet hap bulunan paketler şeklindedir. Hapların çoğunluğu aktiftir, yani hormon içermektedir. Kalan kısmı ise inaktiftir ve hormon içermemektedir.

Bu haplarda bulunan hormonların miktarı markadan markaya değişiklik göstermektedir. Bu nedenle doktorunuz sizin için en uygun markayı bulma konusunda size yardımcı olacaktır.

Yalnızca progesteron içeren doğum kontrol hapları

Yalnızca progesteron içeren doğum kontrol haplarında östrojen bulunmamaktadır. Bu haplara aynı zamanda mini haplar adı da verilmektedir.

Bu haplar, adet kanaması ağır olan kadınlarda kanamanın hafiflemesine yardımcı olabilmektedir. Sağlık sorunlarından dolayı östrojen alamayan kadınlara doğum kontrolü için mini haplar önerilebilmektedir.

PCOS’u olan ancak kombine doğum kontrol hapı kullanamayan kadınlar alternatif olarak mini haplar kullanabilmektedir. PCOS’ta progesteron hormonunu genelde düşük seviyelerdedir. Mini haplar ile progesteron hormonunun artmasıyla birlikte adetiniz düzene girebilir ve rahim kanseri riskiniz azalabilir.

Polikistik Over Sendromunda Doğum Kontrolü

PCOS, kısırlığa neden olabilen bir rahatsızlık olsa da her kadında kısırlık görülmemektedir. Bazı kadınlar PCOS nedeniyle genç yaşta kısır kalırken bazıları için ise hamile kalmak mümkündür. Bu nedenle PCOS’unuz varsa ve hamile kalmak istemiyorsanız, sizin için uygun seçeneklerle ilgili olarak doktorunuzla konuşmalısınız.

PCOS’un kontrol altına alınması için doğum kontrol yöntemi kullanmak istiyorsanız, bunların avantajlarını ve dezavantajlarını doktorunuzla konuşarak hangi yöntemi kullanmanız gerektiğine karar vermelisiniz.

PCOS belirtilerini kontrol altına almak ve hamileliğe karşı korunmak için doğum kontrol hapı kullanmak istiyorsanız, bu hapların normal kullanımda yüzde 91’e kadar koruma sağladığını bilmelisiniz. Yani her yıl doğum kontrol hapı kullanan 10 kadından 9’u hamile kalmaktadır. Doz atlamak, hamilelik riskini arttırabileceği için doğum kontrol hapınızı her gün aynı saatte almayı unutmayın.

Doğum Kontrol Hapı Dışındaki Yöntemler

Doğum kontrol hapları her gün düzenli kullanım gerektirdiği için bazı kadınlar hap kullanmayı tercih etmemektedir. PCOS’unuz varsa ve doğum kontrol hapı kullanmayı istemiyorsanız, doktorunuzla konuşarak aşağıdaki alternatiflere yönelebilirsiniz:

Doğum kontrol iğnesi: Doğum kontrol iğnesi her üç ayda bir yapılmakta ve progesteron içermektedir.

Doğum kontrol halkası: Vajina içerisine yerleştirilen bu halka, progesteron ve östrojen ile hamileliği engellemektedir.

Doğum kontrol bandı: Doğum kontrol bantları, cilde yerleştirilen ve vücuda östrojen ve progesteron veren bantlardır.

Deri altı çubuk: Deri altına yerleştirilen bir çubuktur. Yalnızca progesteron içeren bu çubuklar üç yıla kadar koruma sağlayabilmektedir.

Spiral: Doktor tarafından vajina içerisine yerleştirilen bu rahim içi cihazlar, progesteron hormonu salgılamaktadır. Hormonlu spiraller haricinde bakır spiraller de olmakla birlikte bunlar, PCOS belirtilerini kontrol etme konusunda işe yaramamaktadır.

Hormonsuz doğum kontrol yöntemleri arasında kondom, doğal aile planlaması ve diyafram gibi yöntemler de bulunmakla birlikte bunlar da PCOS belirtilerinin azaltılmasına yardımcı olmamaktadır.

Sonuç Olarak

Hormonlu doğum kontrol yöntemleri PCOS belirtilerini kontrol altına almakta yardımcı olsalar da hap kullanımının yanı sıra kilo verme ve daha fazla egzersiz yapma gibi yaşam tarzı değişiklikleri de bu rahatsızlığın kontrol altına alınması için gereklidir.

PCOS’un günümüzde kesin bir tedavisi olmasa da özellikle doğum kontrol yöntemleriyle birlikte belirtiler kontrol altına alınabilmekte ve hatta ortadan kalkabilmektedir. Bunun için östrojen ve progesteron içeren kombine doğum kontrol hapları ve yalnızca progesteron içeren haplar kullanılabilmektedir. Sizin için en uygun seçeneğin hangisi olduğunu öğrenmek için doktorunuzu ziyaret etmeniz önemlidir.

Kaynaklar

“How Does PCOS Affect My Fertility?” WebMD, 24 Apr. 2017, www.webmd.com/infertility-and-reproduction/polycystic-ovary-syndrome-fertility.

Scaccia, Annamarya. “What’s the Best Birth Control for Women with PCOS?” Healthline, 16 July 2020, www.healthline.com/health/birth-control/best-birth-control-for-pcos.

the Healthline Editorial Team. “Your Guide to Birth Control Pills: Types, Effectiveness, and Safety.” Healthline, 1 Dec. 2021, www.healthline.com/health/birth-control/birth-control-pills.

Villines, Zawn. “What Are the Best Birth Control Pills for PCOS.” Medical News Today, 17 Nov. 2017, www.medicalnewstoday.com/articles/320055#how-birth-control-can-affect-pcos.