Polikistik over sendromu ya da kısaca PCOS, kadınlarda doğurganlığı çeşitli yönlerden ektileyebilen bir bozukluktur. Her kadın için aynı durum söz konusu olmasa da PCOS’u olan kadınların hamile kalması normale göre daha zor olabilmektedir. PCOS’un doğurganlığı etkilediği durumlarda çeşitli tedavi seçenekleriyle hamile kalmak mümkün olabilmektedir.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir?

PCOS, üreme çağındaki kadınlarda görülen hormonal bir bozukluktur. PCOS’u olan kadınlarda genelde adet düzensizlikleri görülmektedir. PCOS’ta normalde olması gerekenden daha fazla erkeklik hormonları salgılanır. Bu ise adet görmemeye ve hamile kalmakta zorluğa yol açabilmektedir.

PCOS’un nedeni bilinmemekle birlikte bu sendrom, kadının yumurtalıklarını etkilemekte ve yumurtalıklarda kistlere, erkeklik hormonları seviyelerinin yükselmesine ve adet düzensizliğine neden olabilmektedir.

Polikstik Over Sendromu (PCOS) Nasıl Anlaşılır?

PCOS teşhisi için kullanılan belli bir test yoktur. PCOS, bu bozukluğun 2-3 belirtisine sahip olmanız halinde teşhis edilir. PCOS’un ilk belirtisi genelde adet düzensizliği olmakta ve bu durum, her ay düzenli olarak yumurtalamadığınızı göstermektedir. Yumurtlama, olgunlaşmış yumurtanın yumurtalıklardan salınarak sperm ile bir araya gelmek üzere rahme doğru gönderilmesiyle meydana gelir. PCOS’lu kadınlarda yumurtlama genelde her ay gerçekleşmemektedir.

PCOS’un bir diğer önemli belirtisi erkeklik hormonu testosteronun fazla olmasıdır. Testosteron seviyeleri kan testleriyle ya da aşırı tüylenme, şiddetli akne ve saç kaybı gibi belirtilerle tespit edilebilmektedir.

PCOS’un bir diğer belirtisi ise ultrasonda yumurtalıklarda birden fazla folikül görülmesidir. PCOS’ta yumurtalıklarda sıra dışı kistler yoktur. Bunun yerine ultrason ile tespit edilebilen, yumurta olgunlaştırma ve bırakma işlevleri olmayan küçük ve gelişmemiş foliküller bulunmaktadır.

PCOS teşhisi aldıysanız, doktorunuzla birlikte kişisel durumunuza göre bir tedavi planı oluşturulacaktır. Tedavi planında genelde kısırlık dahil olmak üzere PCOS nedeniyle ortaya çıkan sorunlar kontrol alınmaya çalışılır.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) ve Kısırlık

PCOS’lu tüm kadınlarda kısırlık sorunları olmaz. Her ay yumurtlamıyor olsanız dahi hamile kalmanız mümkündür. Ayrıca hamile kalmakta sorun yaşıyor olsanız bile tıbbi tedaviler ile ileri üreme teknolojilerine gerek olmadan yumurtlama ve hamile kalma şansınızı arttırabilirsiniz.

PCOS bazen insülin direnci ile ilişkili olmaktadır. İnsülin direncinde vücudunuz normalde olması gerektiği şekilde insülin üretmez. Bu da diyabet başlangıcı ya da diyabet geliştirme riskinizi arttırabilir ve yumurtlamayı engelleyebilir. İnsülinin vücutta çalışma şeklini iyileştiren bazı ilaçlar ile yumurtlama ihtimaliniz artabilir.

PCOS söz konusu olduğunda kilo da doğurganlığı etkileyebilmektedir. Fazla kilolu olan PCOS’lu kadınlar, egzersiz yaparak ve kilo vererek doğurganlıklarının arttığını görebilirler. Şu anda fazla kilolu değilseniz kilonuzu korumanız, doğal doğurganlığınızı arttırmanıza yardımcı olacaktır.

PCOS’unuz varsa ve bebek sahibi olmak istiyorsanız, özellikle de her ay yumurtlamıyorsanız, mümkünse gebeliği ertelemeyin ve bir an önce tedavi almaya çalışın. Çünkü yaş ilerledikçe doğurganlık şansı ve kısırlık tedavilerinden elde edilen başarı oranları düşmeye başlamaktadır.

Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nasıl Tedavi Edilir?

PCOS’ta görülen belirtiler çok çeşitli olabildiği için doktorunuz sorununuza ve belirtilerinize yönelik bir tedavi planı oluşturacaktır. PCOS için tedaviniz, aşağıdaki faktörlere göre belirlenecektir:

• Belirtileriniz
• Diğer sağlık sorunlarınız
• Hamile kalmak isteyip istemediğiniz

PCOS belirtileri için yapılan tedavilerde genelde gebelik önlenmekte ya da bu tedaviler hamile olunması durumunda bebeğe zarar verebilmektedir. Bu nedenle PCOS tedaviniz için doktorunuzla görüşürken bebek sahibi olmak isteyip istemediğinizi konuşmanız çok önemlidir.

Yaşam tarzında değişiklikler

PCOS tedavisinde genelde istenen ilk şey, yaşam tarzında değişiklikler yapılmasıdır. Buna düşük kalorili diyet uygulaması, kilo verme ve daha çok hareket etmek gibi değişiklikler dahildir.

Yaşam tarzında yapılan değişikliklerin PCOS üzerindeki etkileri şu şekilde olmaktadır:

• Kilo kaybı ile yumurtlama ve adet döngüleri normale dönebilmekte ve kadının hamile kalma şansı artabilmektedir.
• Kilo kaybı ile diyabet riski azalmakta ve kolesterol seviyeleri düşmektedir.
• Kilo kaybı pek çok kadında aşırı tüylenme ve akne gibi belirtileri azaltmaktadır.
• Egzersiz yapmak, PCOS nedeniyle görülen depresyonu azaltabilmektedir.

Doğum kontrol hapları

Doğum kontrol hapları, hamile kalmayı düşünmeyen kadınlara önerilen uzun süreli bir tedavidir. Bu haplarda östrojen ve progesteron hormonları bulunmakta ve bunlar, PCOS’u olan kadınlarda şu sonuçları sağlayabilmektedir:

• Adet döngüsünün daha düzenli olması
• Yumurtalıkların ürettiği androjen seviyelerinin azalması ve androjen aktivitesinde azalma olması
• Aknelerin kaybolması ve aşırı tüylenmenin azalması

Anti androjen ilaçlar

Bu ilaçlar, vücudun androjen üretimini engelleyerek ya da bu hormonların aktivitelerini kısıtlayarak işe yaramaktadır. Bununla birlikte bu ilaçlar doğum kusurlarına neden olabilmektedir. Bu nedenle hamile kalmak istiyorsanız, anti androjen ilaçlarla ilgili doktorunuzla konuşmanız gerekir.

Kısırlık tedavisi

PCOS’ta yumurtlama olmayabileceği için hamile kalmayla ilgili sorunlar yaşanabilir. Doğurganlığın iyileştirilmesi için genelde yaşam tarzı değişiklikleri önerilmekle birlikte ilaç tedavileri de hamile kalmaya yardımcı olabilir. Yaşadığınız soruna yönelik olarak doktorunuz hangi ilaçları kullanmanız gerektiği konusunda yardımcı olacaktır.

Yukarıdaki tedavilerin yanı sıra istenmeyen tüylerden kurtulmak için tıraş, ağda ve epilatör gibi yöntemler kullanılabilir. Akne tedavisi için ise yine çeşitli kremler, haplar ve jeller kullanılabilir.

Polikistik Over Kısırlık Tedavisi

PCOS’ta kısırlık için önerilen tedavileri biraz daha açmak gerekirse bu sendromda hamile kalma şansınızı arttırmak için çeşitli tedavi seçenekleri mevcuttur. Bu tedavilerden bazıları şunlardır:

Kilo verme: Aşırı kilolu ya da obezseniz, sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz ile kilo verdiğinizde adet döngüleriniz daha düzenli hale gelebilir ve doğurganlığınız artabilir.

İlaç: Erkek ve kadın, diğer kısırlık nedenleri bakımından değerlendirildikten sonra ortada başka bir sorun olmadığı görülürse kadında yumurtlamayı teşvik etmek için klomifen sitrat kullanılması önerilebilir.

Tüp bebek tedavisi: İlaçlar işe yaramadıysa tüp bebek tedavisi düşünülebilir. Tüp bebekte erkeğin spermi ve kadının yumurtaları laboratuvar ortamında bir araya getirilerek embriyonun gelişmesi ve ardından gelişen embriyoların rahme transfer edilmesi gerçekleşir.

Ameliyat: Diğer seçeneklerin işe yaramadığı durumlarda hastalara ameliyat önerilebilir. Yumurtalıkların dış tabakasının kalınlaştığı hastalarda ovaryan drilling ile yumurtalığın yüzeyine birkaç delik açılabilir. Bu sayede belli bir süre yumurtlamanın gerçekleşmesi sağlanır.

Kaynaklar

“Polycystic Ovary Syndrome | Office on Women’s Health.” Women’s Health, www.womenshealth.gov/a-z-topics/polycystic-ovary-syndrome. Accessed 21 Feb. 2022.

Torborg, Liza. “Mayo Clinic Q and A: Effect of PCOS on Fertility Can Vary from One Woman to Another.” Mayo Clinic News Network, 9 Dec. 2015, newsnetwork.mayoclinic.org/discussion/mayo-clinic-q-and-a-effect-of-pcos-on-fertility-can-vary-from-one-woman-to-another.

Watson, Stephanie. “Polycystic Ovary Syndrome (PCOS): Symptoms, Causes, and Treatment.” Healthline, 19 Apr. 2021, www.healthline.com/health/polycystic-ovary-disease.

“Polycystic Ovary Syndrome (PCOS): Symptoms, Causes, and Treatment.” Healthline, 19 Apr. 2021, www.healthline.com/health/polycystic-ovary-disease.

U.S. Department of Health and Human Services. (n.d.). About polycystic ovary syndrome (PCOS). Eunice Kennedy Shriver National Institute of Child Health and Human Development, https://www.nichd.nih.gov/health/topics/pcos/conditioninfo