Prezentasyon, bebeğin rahimdeki pozisyonunu ifade etmektedir. Gebelik boyunca bebek rahim içerisinde hareket etmektedir. Bu nedenle gebeliğin çoğunda bebeğin çeşitli pozisyonlarda olması normaldir.

Prezentasyon ya da diğer adıyla fetal prezentasyon hakkında merak ettiklerinizi bu yazıda okuyabilirsiniz.

Fetal Prezentasyon Nedir?

Gebeliğin başlarında bebek rahim içerisinde serbestçe dolaşacak kadar küçüktür. Ancak bebek büyüdükçe rahim içerisindeki hareketleri kısıtlanmaya başlar. Gebeliğin sonlarına gelindiğinde ise bebek doğum için gereken pozisyona geçmeye başlar ve genelde rahimde baş aşağı pozisyon alır. Bebek rahimde aşağılara inmeye başlayarak doğum için doğum kanalına girmeye hazır hale gelir.

Doğum kanalı, rahmin hemen dış kısmı olan rahim ağzı ile vajina ve vulvadan oluşur. Doğum kanalını genişleyebilen bir tünel olarak düşünebilirsiniz. Doğum sırasında yaşanan kasılmalar doğum kanalının esnemesine ve böylece doğumda bebeğin geçmesine yardımcı olur.

Fetüsün Prezentasyon Şekilleri

Bebek bazen doğumdan önce baş aşağı konumda olmaz. Bebeğin bulunabileceği bazı pozisyonlar olmakla birlikte bunların bazıları komplikasyonlara neden olabilir. Fetal prezentasyonlar şu şekildedir:

Oksiput veya sefalik posterior pozisyon: Bebek bazen olması gerektiği gibi annenin sırtına dönük şekilde durabileceği gibi annenin karnına dönük de durabilir. Bu durumda bebek aşağı değil, yukarı doğru bakmaktadır. Bu pozisyonda doğum ağrılı ve daha uzun süreli olabilir.

Saf makat: Saf makatta bebeğin poposu doğum kanalına doğru gider. Bebeğin bu durumda poposu büküktür ve dizlerini uzatmıştır. Bu pozisyonda göbek kordonu dolaşabilir ve bebeğin yaralanma riski artabilir.

Tam makat: Bu pozisyonda bebek önde poposu olacak şekilde pozisyon alır ve poposu ile dizleri kıvrılmıştır. Diğer makat gelişler gibi tam makat pozisyonda da vajinal doğum gerçekleşirse göbek kordonu bebeğin zarar göreceği şekilde dolanabilir.

Transvers yatış: Bebek rahimde çapraz olarak yatar ve pelvise önce omuzları girer. Bu pozisyondaki bebeklerin çoğu sezaryen ile doğar.

Ayak geliş: Bebeğin bazen ayaklarından biri ya da her ikisi doğum kanalına bakar. Bu pozisyonda göbek kordonu rahim ağzına kayarak bebeğe giden kan akışını azaltabilir.

Fetal pozisyonun tehlikeli olması üzerinde çeşitli faktörler rol oynamaktadır. Bunlardan bazıları şu şekildedir:

• Çok erken doğum yapmak, bebeğin doğum için gerekli pozisyonu alamamasına yol açabilir.
• Plasentayla ilgili sorunlar, bebeğin rahim içerisinde dönmesini engelleyebilir.
• Çoğul gebeliklerde bebeklerin doğru pozisyona geçmeleri zor olabilir.
• Rahim şeklinde anormallikler olması durumunda bebeğin doğru pozisyona dönmesi için yeterli alanı olmayabilir.

Makat Gelişin Nedenleri

Makat geliş bebeğin ayaklarının doğum kanalına dönük durmasıdır. Makat gelişin nedenlerinden bazıları şunlardır:

• Amniyon sıvısının çok fazla ya da çok az olması
• Rahim miyomları
• Rahim şeklinin anormal olması
• Çoğul gebelik

İkiz gebelik gibi durumlarda bebeklerden biri baş aşağı dururken biri makat pozisyonda olabilir. Makat pozisyon gebelikte sorun olmamakla birlikte doğumda bazı komplikasyonlara neden olabilir.

Makat Geliş Riskleri

Bebek rahimdeyken makat duruş bir tehlike teşkil etmemektedir. Bununla birlikte bu pozisyonda bebek doğacağı zaman doğum kanalına ters girecektir. Makat geliş adı verilen bu durum vajinal doğum sırasında bazı komplikasyonlara neden olabilir.

Bebeğin başı, makat kısmına göre daha geniş olduğu için makat geliş durumunda bebeğin başı rahimde sıkışabilir. Bu durumda bebeği doğurmak zor olacaktır. Doktorunuz durumunuzu değerlendirerek vajinal yerine sezaryen doğum yapmanız gerektiğini önerebilir.

Makat gelişte sezaryen yapılması için annenin karnına kesi açılır ve bebek bu kesiden alınır. Sezaryen doğum, makat geliş pozisyonundaki bebek için vajinal doğuma göre çok daha az risklidir.

Makat Gelişte Normal Doğum

Gebelikte genelde normal doğum yapılacağı düşünülür. Doğumun normal mi yoksa sezaryen mi olacağına doktorunuz sağlık geçmişinize, bebeğin gebelikteki pozisyonuna ve bebek için hangi doğumun en iyisi olacağına göre karar verir.

Bebek makat gelişteyse ya da pozisyonunda başka bir anormallik varsa doktorunuz sezaryen yaptırmanızı önerebilir. Sezaryende bebek doğum kanalından geçmeden annenin rahminden alınır.

Makat gelişte normal doğum da mümkündür. Ancak normal doğum makat gelişteki bebek için daha tehlikelidir. Doğum sırasında göbek bağı sıkışırsa bebek oksijen alamayabilir ve beyni ile sinirleri zarar görebilir. Göbek kordonu aynı zamanda bebeğin boynuna ya da kollarına dolanarak yaralanmasına yol açabilir. Bu nedenle makat gelişte normal doğumun riskleri ile avantajlarını doktorunuzla konuşmalısınız.

Bebeğin Hangi Pozisyonda Olduğunu Nasıl Anlarız?

Bebeğinizin hangi pozisyonda olduğunu anlamak için bazı noktalara dikkat edebilirsiniz. Bunun için öncelikle bebeğiniz hareket ettiğinde vücudunuzun hangi bölgesini oynattığını gözünüzde canlandırmaya çalışın. Bebeğinizin tekme attığı yerlerden bunu anlayabilirsiniz. Küçük kıpırdanmalar genelde el hareketleriyken daha belli hareketler siz, ayak bileği ya da ayak hareketleri olmaktadır.

Bebeğinizin başı sert ve yuvarlakken vücudunun alt kısımları ise elinize daha yumuşak gelecektir.

Anterior duruş: Bebek anterior duruyorsa kaburgalarınızın alt kısmında tekmeler hissedebilirsiniz. Bebeğinizin sırtını ise karnınızın bir tarafında sert ve yuvarlak olarak hissedebilirsiniz. Anterior duran bebek nedeniyle göbek deliğiniz dışarı doğru çıkabilir. Bebeğin gebelikte durması için ideal pozisyondur.

Posterior duruş: Bu duruşta tekmeleri karnınızın ön tarafında daha fazla hissedebilir ve karın bölgenizde daha fazla şişkinlik olduğunu görebilirsiniz. Posterior duran bebekte doğum daha uzun ve ağrılı olabilir. Bazı durumlarda sezaryen yapmak gerekebilir.

Baş Prezentasyon Ne Demek?

Baş geliş ya da baş prezentasyon, bebeğin doğum sırasında başının doğum kanalına doğru dönmesidir. Doğum sırasında ideal olan pozisyon baş prezentasyondur.

Bu pozisyonda bebeğin başı aşağı doğrudur ve yüzü annenin sırtına dönük, çenesi göğsüne doğru çekili ve pelvise girmeye hazır konumdadır. Bebeklerin çoğu gebeliğin 32 ila 36. haftalarında bu pozisyona girer.

Bebeğin Pozisyonu Nasıl Değişir?

Fetüslerin çoğu doğum sırasında baş aşağı pozisyon alır. Ancak fetüs 36. haftaya geldiğinde makat pozisyondaysa eksternal sefalik versiyon (ECV) önerilebilir.

ECV adı verilen prosedürde fetüs dışarıdan manevralar yardımıyla doktor ya da ebe tarafından döndürülmeye çalışılır.

ECV’de öncelikle gebeye rahmi rahatlatan bir enjeksiyon yapılır. Sonrasında uzman elleri ile gebenin karnına dışarıdan masaj yaparak fetüsü nazik bir şekilde makat pozisyonda yan yatışa ve sonrasında baş aşağı pozisyona yönlendirir. Ancak ECV’nin her zaman işe yaramadığı unutulmamalıdır.

Bazen annenin pozisyon değiştirmesi de bebeğin pozisyon değiştirmesine yardımcı olabilmektedir. Bu yüzden doktorunuzun önereceği egzersizlerle bebeğinizin pozisyonunu değiştirmeyi deneyebilirsiniz. Bunun için annenin genelde yogada yapılan bazı duruşlara benzer pozisyonlarda durması önerilir.

Bebeğin pozisyonunu değiştirmenin diğer bir yolu dışarıdan bebeğin hareket etmesini teşvik etmek olabilir. Müzik dinleyerek, konuşarak, sıcaklıkta ve ortam ışığında değişiklikler yaparak bebeğin hareket etmesi sağlanabilir. Bununla birlikte bebeğin hareketlerini teşvik etmek mutlaka pozisyonunun değişeceği anlamına gelmemektedir.

Fetüslerin bazıları 36. haftadan sonra bazıları ise doğum sırasında kendi kendine dönerek baş aşağı pozisyonda gelebilir.

Özet Olarak

Anne karnındaki bebek gebelik boyunca farklı prezentasyonlarda olabilir. Bebeklerin çoğu doğum yaklaştığında doğru pozisyona gelse de bazen makat geliş ya da transvers yatış gibi durumlarla karşılaşılabilir. Bu durumda doktorunuz doğumu en sağlıklı şekilde yapmanız için size yardımcı olacaktır.

Kaynaklar

Cadman, Bethany. “Baby Position in Womb: What They Are and How to Tell.” Medical News Today, 4 May 2022, www.medicalnewstoday.com/articles/323099.

“Getting Your Baby into the Best Birth Position.” Tommy’s, www.tommys.org/pregnancy-information/giving-birth/baby-best-position-birth.

“Positions Of Baby In Womb.” Cleveland Clinic, my.clevelandclinic.org/health/articles/9677-fetal-positions-for-birth#:%7E:text=Fetal%20Positions%20for%20Birth,and%2036th%20week%20of%20pregnancy.