Progresteron, vücutta doğal olarak üretilen bir hormondur. Östrojenle birlikte vücuttaki iki kadınlık hormonundan biri olan progesteronun ana işlevi, adet döngülerini düzenlemek ve gebelik sırasında vücudu desteklemektir.
Progesteron hormonunun ne olduğunu, ne işe yaradığını, değer aralıklarını, yüksekliğinin ya da düşüklüğünün ne anlama geldiğini bu yazıda okuyabilirsiniz.
Progesteron Hormonu Nedir?
Progesteron hormonu, özellikle üreme sürecinde büyük bir öneme sahip kadınlık hormonudur. Progesteronun önemini anlamak için öncelikle adet döngüsünün nasıl işlediğinden bahsetmek gerekir.
Ergenlik döneminin başlamasıyla birlikte yumurtalıklar her ay bir tane yumurta bırakmaya başlar. Yumurtlama adı verilen bu süreçte yumurta fallop tüplerine doğru ilerler ve burada sperm ile karşılaşması durumunda döllenme gerçekleşebilir.
Yumurtlama gerçekleştiğinde vücutta korpus luteum meydana gelerek progesteron üretmeye başlar. Korpus luteum, geçici olarak meydana gelen ve hormon üreten bir bezdir. Bu bez, döllenme ve tutunma gerçekleştikten sonra gebeliğin sürmesi için progesteron üretir. Progesteron, vücudun gebeliğe hazırlanmasına yardımcı olur ve döllenmiş yumurta için uygun bir ortam hazırlar.
Bununla birlikte yumurtlamadan sonra döllenme gerçekleşmemişse korpus luteum parçalanır ve progesteron seviyeleri düşmeye başlar. Progesteron hormonunun azalması, rahim içi tabakanın dökülmesine yardımcı olur ve adet kanaması başlar.
Progesteron Hormonu Kaç Olmalı?
Progesteron hormonu seviyelerinizin normal olup olmadığını anlamak için progesteron testi yaptırmanız gerekecektir. Bu test, kan örneği alınarak yapılan basit bir testtir.
Progesteron testi ile gebe kalmada sorun yaşayıp yaşamadığınız ya da yumurtlayıp yumurtlamadığınız anlaşılabilir. Bu teste aynı zamanda hormon replasman tedavisinin takibinde ve yüksek riskli gebeliklerde de ihtiyaç duyulabilir.
Progesteron seviyelerinin normal değerleri, kişinin yaşına ve cinsiyetine göre değişiklik gösterecektir. Kadınlarda bu seviyeler gebe olup olmadığına ve adet döngüsünün neresinde olduğuna göre farklı olacaktır. Progesteron seviyeleri adet döngüsü boyunca değişmekle birlikte adet görmeden yaklaşık yedi gün önce en yüksek seviyelere çıkar.
Kadınlar açısından bakmak gerekirse farklı dönemlerde progesteron seviyeleri şu şekilde olmaktadır:
| Dönem | Progesteron seviyeleri (ng/mL) |
| Yumurtlama öncesi | < 0.89 |
| Yumurtlama | ≤ 12 |
| Yumurtlama sonrası | 1.8–24 |
| İlk trimester | 11–44 |
| İkinci trimester | 25–83 |
| Üçüncü trimester | 58–214 |
Bu değerlerin laboratuvardan laboratuvara değişiklik gösterebileceğini unutmayın. Test sonuçlarınızdan emin değilseniz, doktorunuza danışmaktan çekinmeyin.
Progesteron Hormonu Ne İşe Yarar?
Progesteron hormonu, kanda hareket ederek progesteron reseptörlerinin bulunduğu dokulara ulaşır. Bu sayede reseptörlere tutunarak vücuttaki çeşitli süreçleri gerçekleştirir.
Östrojen ve progesteron, yumurtlama sırasında yumurtalıkların yumurta bırakmasından sorumludur. Progeresteronun vücutta rol aldığı süreçler şu şekildedir:
- Döllenmiş yumurtanın tutunması için rahim içi tabakayı hazırlar
- Rahim içi tabakanın gebelik boyunca korunmasını sağlar
- Gebelik sonlanana dek daha fazla yumurta bırakılmasını engeller
- Tek seferde birden fazla yumurtanın döllenmesini engeller
- Yumurta fallop tüplerine ilerledikten sonra kasılmaları durdurur
- Gebelikte fetüsün gelişimi bakımından önemli bir rol oynar
- Süt üretimini teşvik etmek ve bezleri süt üretimine hazır hale getirmek için meme dokusunu uyarır
- Doğuma hazırlık için pelvik duvar kaslarını güçlenirir
Vücutta hormonal dengesizlikler varsa süreçlerin doğru şekilde gerçekleşebilmesi adına progesteronun yapay formu olan progestin kullanılması gerekebilir.
Progesteron Hormonu Yüksekliği
Progesteron hormonu yüksekliği genelde sağlık üzerinde olumsuz etkilere neden olmaz. Progesteron seviyeleri gebelik sırasında doğal olarak yüksek seviyelere ulaşır.
Progesteron seviyelerinin yüksek olması bazen yumurtalık kistleri ya da yumurtalık kanseri durumunda görülebilmektedir. Ayrıca mol gebelik olması halinde de ortaya çıkabilmektedir.
Progesteron hormonu yüksekliği tek başına sağlık sorunlarına neden olmayacaktır. Bununla birlikte hormonal dengesizliğiniz varsa doktorunuzla iletişime geçmeniz ve gerekli testleri yaptırmanız gerekecektir. Progesteron hormonunuzun yüksek olup olmadığını anlamanızın tek yolu doktorunuzu ziyaret etmek olacaktır. Özellikle 35 yaşın üzerinde olan ve altı ay denedikten sonra hamile kalamayan kadınların hormonlarını kontrol ettirmesi önemlidir.
Progesteron Hormonu Düşüklüğü
Progesteron hormonu, üreme çağındaki kadınlar açısından önemlidir. Progesteron seviyeleriniz düşükse gebe kalmada ya da gebeliği sürdürmede sorunlar yaşayabilirsiniz.
Adet döngüsü içerisinde yumurtalıklardan bir tanesi yumurta bıraktığında progesteron seviyeleriniz yükselmelidir. Progesteron, döllenmiş yumurtanın tutunması için rahim içi tabakanın kalınlaşmasına yardımcı olur. Bu tabaka yeterince kalın değilse yumurta tutunamayacaktır.
Gebe olmayan kadınlarda progesteron hormonu düşüklüğünün neden olduğu belirtiler şu şekilde olmaktadır:
- Baş ağrıları ya da migren
- Kaygı ve depresyon dahil olmak üzere ruh halinde değişimler
- Adet döngülerinde düzensizlikler
Progesteron hormonu düşüklüğü, gebe olmayan kadınlarda normal olmayan rahim kanamalarına yol açabilmektedir. Düzensiz adet döngüleri ya da adet görmeme, yumurtalıkların düzgün işlemediğini ve progesteronun düşük olduğunu gösterebilmektedir.
Progesteron hormonu gebelikte de gereklidir ve rahmin bebeğin gelişimi için uygun olmaya devam etmesi açısından önemlidir. Gebelikte progesteron seviyelerindeki artış, göğüslerde hassasiyet ve mide bulantısı gibi gebelik belirtilerinin görülmesine neden olur. Progesteron seviyelerinin çok düşük olması halinde rahim, bebeğin doğumuna kadar formunu koruyamayabilir.
Progesteron hormonu düşüklüğü, gebelikte lekelenme ve düşüğe neden olabilir. Bununla birlikte dış gebeliğe de işaret ediyor olabilir ve bu durum, düşük ve fetüsün ölümüyle sonuçlanabilir.
Vücutta yeteri kadar progesteron olmadığında östrojen baskın hale gelebilir. Bu durumda aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Kilo artışı
- Cinsel istekte azalma, ruh halinde değişim, depresyon
- PMS, düzensiz adet döngüleri, yoğun kanama
- Göğüslerde hassasiyet, fibrokistik meme
- Miyomlar
- Safra kesesinde sorunlar
Gebelikte Progesteron Neden Kullanılır?
Progesteron, rahmin gebelik boyunca büyümesini sağlar ve kasılmasının önüne geçer. Gebeliğin erken dönemlerinde yaşanan kasılmalar, düşüğe neden olabilir.
Progesteron seviyesinin gebelik sırasında düşük olması durumunda progesteron tedavisi görmek gerekebilir. Bu sayede bazı kadınlarda erken doğum riskinin azaltılması mümkün olabilir.
Vajinal progesteron, rahim ağzı yetmezliği durumunda, anne tek bebeğe hamileyse erken doğumun önüne geçmek için kullanılabilir. Bunun için progesteron iğnesi kullanılması da mümkündür. Ancak çoğul gebelik durumunda farklı tedavilere yönelmek gerekebilir.
Rahim ağzı yetmezliği, rahim ağzının normalden kısa olması anlamına gelir. Bu durumda rahim ağzı doğumdan çok daha önce açılabilir ve erken doğum gerçekleşebilir. Doktorunuz, ultrason ile rahim ağzı yetmezliğiniz olup olmadığını anlayabilir.
Rahim yetmezliği durumunda doktorunuzun önerdiği şekilde vajinal progesteron kullanmanız gerekebilir. Bazı durumlarda ise progesteron iğnesi kullanılabilir. Hangi yöntemin sizin için uygun olduğuna doktorunuz karar verecektir.
Kaynaklar
Gotter, Ana. “Low Progesterone: Complications, Causes, and More.” Healthline, 7 May 2018, www.healthline.com/health/womens-health/low-progesterone.
“High Progesterone: Signs, Symptoms, and Complications.” Verywell Health, 28 Jan. 2022, www.verywellhealth.com/high-progesterone-symptoms-5185751#:%7E:text=Progesterone%20levels%20begin%20to%20rise,%2C%20fatigue%2C%20and%20weight%20gain.
Nichols, Hannah. “Progesterone and Progestin: How Do They Work?” Medical News Today, 2 Feb. 2017, www.medicalnewstoday.com/articles/277737.
“Progesterone Treatment to Help Prevent Premature Birth.” Copyright 2022 March of Dimes. All Rights Reserved., www.marchofdimes.org/complications/progesterone-treatment-to-help-prevent-premature-birth.aspx#:%7E:text=Progesterone%20helps%20the%20uterus%20(womb,ready%20to%20make%20breast%20milk.
Seladi-Schulman, Jill, PhD. “Everything You Need to Know About Progesterone.” Healthline, 1 Apr. 2020, www.healthline.com/health/progesterone-function.