Yumurtalık Rezervinin Azalması

Yumurtalık rezervi, kadındaki yumurtaların sayısını ve kalitesini ifade eden bir kavramdır. Yumurtalık rezervinin azalması, kadının yumurtalıklarında yaşıtlarına göre daha az yumurta kalması anlamına gelmektedir.

Yumurtalık rezervinin azalması, hamile kalmayı zorlaştırabilir. Yumurtalık rezervi azalan kadınların bebek sahibi olmak için kısırlık tedavisi görmesi gerekebilmektedir.

Yumurtalık rezervinin azalmasının ne olduğunu ve neden gerçekleştiğini, belirtilerini ve bebek sahibi olmak için neler yapabileceğinizi bu yazıda okuyabilirsiniz.

Yumurtalık Rezervi Azalması Nedir?

Yumurtalık rezervinin azalması, kadının aynı yaştaki diğer yaşıtlarına göre daha az yumurtaya sahip olması demektir. Yumurta, sperm ile bir araya geleceği için hamilelik bakımından gereklidir. Yumurta sayısı yaşın ilerlemesiyle birlikte doğal olarak azalmakla birlikte bazı kadınlarda yumurtalar daha erken yaşlarda azalabilir.

Yumurtalık rezervinin azalması, hamile kalmayı zorlaştıran sorunlardan bir tanesidir. Doktorunuz, yumurtalık rezervinizin az olup olmadığını anlamak için yumurtalık rezervi testi yapacaktır. Yumurtalık rezerviniz azalmışsa bu durum hamile kalamayacağınız anlamına gelmez. Ancak hamile kalmakta zorlanabileceğiniz ve kısırlık tedavisine ihtiyaç duyabileceğiniz anlamına gelebilir.

Kadınlarda Yumurta Sayısı Kaç Olmalı?

Kadınlar, ömür boyu sahip olacakları yumurtalarla birlikte doğar. Ancak yumurtalıklarda kaç yumurta olması gerektiği, kadının yaşına göre değişiklik gösterecektir. Araştırmalara göre kadının 35 yaşına gelmesiyle birlikte yumurta sayısındaki azalış hızı artmaktadır.

Yumurta rezervi kadından kadına değişiklik göstermekle birlikte ömür boyu sahip olacağınız yumurta sayısı ortalama olarak şu şekildedir:

Doğumda: 1-2 milyon

Ergenlikte: 300-400 bin

40 yaşında: 25 bin

Menopozda: 1000’in altında

Yukarıdaki sayılar ortalamayı yansıtmaktadır. Doktorunuz, yumurtalık rezervi testi sonuçlarınıza bağlı olarak kaç yumurtanızın kaldığı konusunda yardımcı olacaktır.

Yumurtalık Rezervinin Azalması Belirtileri

Yumurtalık rezervinin azaldığı genelde aylar veya yıllarca düzenli olarak korunmasız birliktelik yaşanmasına rağmen bebek sahibi olunamadığında anlaşılmaktadır. Yumurtalık rezervinin azalması bazı kadınlarda ise adet döngüsünün sürekli olarak kısalması ile kendini gösterebilmektedir.

Yumurtalık rezervinin azalması durumunda perimenopozda görülen şu belirtiler de ortaya çıkabilmektedir:

• Sıcak basmaları
• Adet düzensizliği
• Vajinal kuruluk

Yumurtalık Rezervi Neden Azalır?

Yaşlanma, yumurtalık rezervinin azalmasına neden olan faktörlerin başında gelmektedir. Bununla birlikte bazen ortada hiçbir neden bulunmamaktadır. Bazense genetik sorunlar ya da görülen tedaviler, yumurtalık rezervinin azalmasına yol açabilir.

Yumurtalık rezervinin azalmasına neden olabilen genetik sorunlar ile tedaviler arasında şunlar bulunabilir:

• X kromozomunu etkileyen genetik sorunlar
• Radyoterapi ya da kemoterapi
• Yumurtalık ameliyatları
• Yumurtalıklardan birinin ya da ikisinin kaybedilmesi
• Otoimmün sorunlar

Yumurtalık Rezervi Nasıl Anlaşılır?

Hamile kalmayı denemenize rağmen başarılı olamıyorsanız veya adet düzensizliğiniz ya da ağrılı adet dönemleriniz varsa, pelvik inflamatuar hastalığınız varsa, tekrarlayan düşük yaşıyorsanız, kanser tedavisi gördüyseniz ya da çikolata kistiniz varsa doktora gitmeniz ve gerekli testleri yaptırmanız önemlidir. Erken tanı ile kısırlık tedavisinden daha yüksek bir başarı elde edilmesi mümkün olabilir.

35 yaşından gençseniz ve bir yıl denemenize rağmen hamile kalamadıysanız, doktorunuzu ziyaret etmelisiniz. 35 yaşın üzerindeyseniz, altı ay denedikten sonra doktorunuzu ziyaret etmeniz gerekir. 40 yaşın üzerinde olmanız durumunda ise doktorunuzla bir an önce konuşmanız en iyisi olacaktır.

Yumurtalık rezervinin azaldığı, FSH ve AMH hormonlarını ölçen kan testleriyle mümkün olmaktadır. Bu hormonlar, adet döngüsü ve üreme üzerinde önemli role sahip hormonlardır.

Yaş ilerledikçe FSH seviyelerinin artması ve AMH seviyelerinin azalması normaldir. Bu nedenle önemli olan bu hormonların bulunduğunuz yaşa göre normal olan seviyelerinin ne olduğuna bakmaktır.

AMH ve FSH Nedir?

Yumurtalık rezerviniz, AMH ve FSH hormonlarının ölçülmesiyle tespit edilebilir. Bu nedenle AMH ve FSH hormonlarının ne anlama geldiğini ve test sonuçlarının ne ifade ettiğini anlamanız önemlidir.

Anti müllerian hormon ya da AMH, yumurtalıklardaki foliküller tarafından üretilen bir hormondur. AMH testi ile yumurtalıklarınızda kaç tane yumurta kaldığı anlaşılabilir. AMH seviyelerinin düşük olması, yumurtalık rezervinin düşük olmasıyla ilişkilidir.

AMH testi, kan örneği alınarak yapılan bir testtir. AMH seviyeleri adet döngüsü boyunca genelde sabit olduğu için bu testi istediğiniz zaman yaptırabilirsiniz.

AMH’nin yaşa göre olması gereken en düşük seviyeleri şu şekildedir:

45 yaş: 0,5 ng/mL

40 yaş: 1 ng/mL

35 yaş: 1.5 ng/ mL

30 yaş: 2.5 ng/mL

25 yaş: 3.0 ng/mL

Yukarıdaki değerler ortalamayı yansıtıyor olup laboratuvara göre değişiklik gösterebilmektedir. Bununla birlikte 0,4 ng/mL’nin altında olan AHM seviyeleri çok düşük kabul edilmektedir.

Doğurganlık söz konusu olduğunda AMH’nin yanı sıra FSH de önemlidir. Folikül uyarıcı hormon ya da FSH, üreme sistemi açısından önemli bir hormondur. Bu hormon, yumurtalık foliküllerinin gelişiminden sorumludur.

FSH’nin yüksek olması genelde yumurtalık rezervinin az olduğuna işaret ederken AMH’nin düşük olması, yumurtalık rezervinin az olduğuna işaret etmektedir. Doktorunuz, yumurta rezervinizi saptamak adına AMH’nin yanı sıra FSH testi yaptırmanızı da isteyebilir. FSH testi, yumurtalık rezervi açısından yardımcı bir araç olmakla birlikte AMH seviyeleri adet döngüsü boyunca sabit kaldığı için teşhis bakımından daha güvenilir olmaktadır.

Yumurta Rezervi Azlığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Yumurtalık rezervi azaldıysa durumu tersine çevirmek ya da daha fazla yumurta üretilmesini sağlamak mümkün değildir. Bununla birlikte doktorunuz, yumurtalık rezervinizin düşük olduğunu düşünüyorsa çocuk sahibi olmanıza yönelik size özel bir tedavi planı hazırlayacaktır.

Doktorunuzun hazırlayacağı tedavi planı ne zaman hamile kalmak istediğiniz, kaç tane çocuk istediğiniz ve ekonomik olarak hangi tedavileri karşılayabileceğinize göre değişiklik gösterecektir. Tedavi seçenekleri arasında yumurtaları daha sonra kullanmak üzere dondurmak, doğal yollarla hamile kalmayı denemek veya tüp bebek tedavisi görmek yer alabilir.

Doğurganlığınızı korumanın en iyi yollarından bir tanesi, yumurtalarınızı dondurmanız olacaktır. Doktorunuz, yumurtalık rezervinizin azalması açısından risk altında olduğunuzu düşünüyorsa yumurta sayınız daha da azalmadan önce yumurtalarınızın dondurulmasını önerebilir. Dondurulan yumurtalar, ileride tüp bebek tedavisinde kullanılmak üzere saklanabilir.

Yumurta dondurmanın yanı sıra embriyo dondurmak da mümkündür. Bunun için sizden toplanan yumurtalar, eşinizin spermleriyle bir araya getirilerek döllenmenin gerçekleşmesi beklenir. Döllenme gerçekleştikten sonra oluşan embriyolar, ileride tüp bebek tedavisinde kullanılmak üzere saklanabilir.

Yumurtalık Rezervinin Azalmasında Tüp Bebek Tedavisi

Yumurtalık rezervinin azalmasında en çok başvurulan tedavilerden bir tanesi, tüp bebek tedavisidir. Tüp bebek tedavisinin ne oranda başarılı olacağı kaç tane yumurtanızın kaldığına ve vücudunuzun doğurganlık ilaçlarına nasıl tepki verdiğine bağlı olarak değişiklik gösterecektir.

Yumurtalık rezervinin azalması durumunda tüp bebek başarısının yüzde kaç civarlarında olacağı bilinmemektedir. Bununla birlikte tıpkı doğal yolla gerçekleşen hamileliklerde olduğu gibi tüp bebek tedavisinde de başarı oranların yaşın ilerlemesiyle birlikte azalmaktadır. Yaşın ilerlemesi, yumurtalık rezervini de etkilemektedir.

Test sonuçlarına göre yumurtalık rezervinizin azaldığı ortaya çıktıysa yapacağınız en iyi şey, bu konuda uzman bir doktoru ziyaret etmeniz gerekecektir. Bu sayede hangi tedavilerin sizin için uygun olduğunu öğrenebilirsiniz.

Kaynaklar

“Diminished Ovarian Reserve: Causes, Symptoms and Treatment.” Cleveland Clinic, my.clevelandclinic.org/health/diseases/23975-diminished-ovarian-reserve#:%7E:text=Diminished%20ovarian%20reserve%20is%20when,people%20with%20diminished%20ovarian%20reserve. Accessed 18 Sept. 2022.

Ferguson, Sian. “What Is Diminished Ovarian Reserve and What Can You Do About It?” Healthline, 26 Feb. 2019, www.healthline.com/health/diminished-ovarian-reserve.

Lindberg, Sara. “AMH Testing and What It Can Tell You.” Healthline, 30 Oct. 2020, www.healthline.com/health/fertility/amh.