Folik asit, B9 vitamininin (folat) sentetik formudur. Folat, vücutta kırmızı kan hücrelerinin üretilmesine yardımcı olmaktadır. Ayrıca bebekte beyin ve omurgada meydana gelebilecek doğum kusurları riskinin azaltılması için gebeliğin ilk döneminde annenin vücudunda yeteri kadar bulunması çok önemlidir.

Folat genellikle koyu yapraklı yeşilliklerde, fasulyede, bezelyede ve kuruyemişlerde vardır. Folat bakımından zengin meyveler arasında ise portakal, limon, muz, kavun ve çilek gibi meyveler bulunmaktadır. Doğum öncesi vitaminlerde önemli ölçüde yer alan folatın kahvaltılık gevrek ve makarna gibi yiyeceklere eklendiğini de görebilirsiniz.

Beslenme düzeninde folata yeteri kadar yer vermemek, folat eksikliğine yol açabilir. Folat eksikliğine aynı zamanda çölyak hastalığı gibi bağırsakları ve yiyeceklerin sindirimini etkileyen hastalığı olan kişilerde de rastlanabilir.

Folik Asit Faydaları

Folik asit, takviyelerde kullanılan bir maddedir. Folik asidin kullanım alanları ve sağladığı faydalar şu şekildedir:

• Folat eksikliğinin giderilmesinde yardımcı olur
• Doğum kusurlarını ve gebelik komplikasyonlarını engeller
• Beyin sağlığını korur
• Ruh sağlığı sorunlarının tedavisinde yardımcıdır
• Kalp hastalığı risk faktörlerini azaltır

Görüldüğü üzere folik asit genelde fetal gelişimle ilgili sorunları önlemek üzere gebelikte kullanılıyor olsa da sağladığı başka faydalar da bulunmaktadır. Folik asit eksikliği, bazı sağlık sorunlarına yol açabileceği gibi sağlık sorunlarının folat eksikliğine neden olması da mümkündür.

Gebelikte Folik Asit Ne İşe Yarar?

Gebelikte vücudunuzda yeteri kadar folik asit bulunmaması durumunda bebeğinizin nöral tüpü doğru bir şekilde gelişmeyebilir ve bu nedenle nöral tüp defektleri meydana gelebilir.

Nöral tüp defektlerinden biri olan spina bifida, omurilik gelişiminin tamamlanmamasıdır. Nöral tüp defektlerinden bir diğer olan anensefali ise beynin önemli bölümlerinin tamamlanmaması anlamına gelmektedir.

Anensefali ile doğan bebekler genelde uzun süre hayatta kalmazken spina bifidası olan bebeklerde kalıcı olarak engellilik görülebilmektedir. Bunlar bebek açısından oldukça endişe verici durumlar olmakla birlikte gebeliğinizde ve öncesinde yeteri kadar folik asit alarak bu sorunların önüne geçmeniz mümkün olabilir.

Gebelikte ve öncesinde alınan folik asit bebeğinizi şu sorunlara karşı korumanızda da faydalı olabilir:

• Yarık damak ve dudak
• Erken doğum
• Düşük doğum ağırlığı
• Düşük
• Rahimde yetersiz gelişim

Folik asit yalnızca bebeğinizi değil, aynı zamanda sizi de koruyacaktır. Folik asit kullanarak aşağıdaki sorunları yaşama riskinizi azaltabilirsiniz:

• Gebelik komplikasyonları
• Kalp hastalığı
• Felç
• Bazı kanser türleri
• Alzheimer hastalığı

Gebelikte Folik Asit Kullanımı

Doğum kusurları, gebeliğin ilk 3-4 haftasında meydana geldiği için gebeliğin erken dönemlerinde yeteri kadar folik asit almanız, bebeğinizin beyin ve omurga gelişimine katkıda bulunacaktır.

Henüz hamile olmasanız da hamile kalmaya çalışıyorsanız, folik asit takviyesi kullanmaya başlamanız iyi olacaktır. Uzmanlar, hamile kalmadan en az bir ay önce folik asit kullanmaya başlamanın, gebelik için faydalı olduğunu söylemektedir. Bu nedenle hamile kalmaya çalışmıyor olsalar dahi üreme çağında olan kadınların her gün folik asit takviyesi almasında bir sakınca olmayacaktır.

Hamile kaldığınızda ise doktorunuz günlük olarak kullanmanız gereken doğum öncesi vitaminler hakkında sizi bilgilendirecektir. Doğum öncesi vitaminlerin hepsinde genelde folik asit olmakla birlikte miktar değişiklik gösterebileceği için doktorunuzla konuşmalı ve ihtiyaçlarınızı karşılayacak bir vitamin takviyesi kullandığınızdan emin olmalısınız.

Gebelikte Ne Kadar Folik Asit Alınmalı?

Üreme çağındaki kadınlar için önerilen günlük folik asit miktarı 400 mcg’dır. Multivitamin takviyesi alıyorsanız, kullandığınız takviyede bu miktarın olup olmadığını kontrol etmelisiniz.

Gebeliğin farklı dönemlerinde alınması önerilen folik asit miktarı şu şekildedir:

• Hamile kalmaya çalışırken: 400 mcg
• Gebeliğin ilk üç ayı: 400 mcg
• Gebeliğin dördüncü ayından dokuzuncu ayına kadar: 600 mcg
• Emzirme dönemi: 500 mcg

Folik Asit Yan Etkileri

Folik asit, uygun dozlarda kullanıldığında genelde güvenlidir ve yan etkiye neden olmaz. Bununla birlikte folik asidi oral olarak kullanıyorsanız, aşağıdaki rahatsızlıkları yaşayabilirsiniz:

• Ağızda kötü tat
• Mide bulantısı
• İştah kaybı
• Bilinç bulanıklığı
• Sinirlilik
• Uyku düzeninde bozulmalar

Bazı kişilerin folik asit takviyelerine karşı alerjisi olabilir. Bu durumda alerjik reaksiyon nedeniyle şu belirtiler görülebilir:

• Cilt döküntüleri
• Kaşıntı
• Kızarlıklık
• Nefes almada zorluk

Folik asidi yüksek miktarlarda kullandığınızda B12 eksikliği ortaya çıkmayabileceği için nörolojik bazı sorunlar ortaya çıkabilir. Bu sorunların geri döndürülmesi mümkün olmamakla birlikte hem folik asit içeren hem de B12 içeren takviyelerle B12 eksikliğinin önüne geçilebilir.

Folik Asit İçeren Besinler

Gebelikte kullandığınız vitamin takviyelerinin içerisinde yeteri kadar folik asit bulunması önemli olmakla birlikte beslenme düzeninizde de folat bakımından zengin yiyeceklere yer vermeniz gerekir.

Folat ya da folik asit bakımından zengin yiyeceklerden bazıları şunlardır:

Baklagiller

Fasulye, bezelye ve mercimek gibi baklagillerde bulunan folat miktarı farklılık gösterebilmekle birlikte baklagiller genel olarak iyi bir folat kaynağıdır. Bunlar aynı zamanda protein, lif ve antioksidanlar ile potasyum, magnezyum ve demir içerdikleri için beslenme düzeninizde yer vermeniz gereken besin grupları arasında yer almaktadır.

Kuşkonmaz

Kuşkonmazda folat dahil olmak üzere önemli miktarda vitaminler ve mineraller bulunmaktadır. Antioksidan bakımından da zengin olan kuşkonmazın anti-inflamatuar ve antibakteriyel etkileri olduğunu gösteren araştırmalar bulunmaktadır.

Yumurta

Yumurta, folatla birlikte önemli diğer besinleri almanızı sağlar. Beslenme düzeninizde haftada birden fazla defa yumurta tüketerek folatın yanı sıra protein, selenyum, riboflavin ve B12 gibi önemli besinler de alabilirsiniz.

Yeşil yapraklı sebzeler

Ispanak ve kıvırcık lahana gibi sebzeler, folat gibi vitamin ve mineraller bakımından zengindir. K ve A vitaminleri ve lif bakımından da zengin olan yeşil yapraklı sebzeler, günlük folat ihtiyacınızı karşılamanızda yardımcı olacaktır.

Pancar

Pancar; manganez, potasyum ve C vitamini gibi besinler açısından zengin bir kaynak olduğu gibi önemli miktarda folat da içermektedir. Nitrat bakımından da zengin olan pancarla folat tüketiminizi arttırabilirsiniz.

Turunçgiller

Turunçgiller, C vitamini bakımından zengin olduğu gibi folat bakımından da zengindir. Antioksidan zengini olan turunçgiller, bağışıklık sisteminin desteklenmesine ve hastalıkların önlenmesine yardımcı olur.

Brüksel lahanası

Brüksel lahanası, vitaminler ve mineraller bakımından zengin bir kaynaktır. Özellikle folat bakımından zengin olan Brüksel lahanası, antioksidan ve mikro besinler sayesinde faydalı bir sebzedir.

Kuruyemiş ve tohumlar

Kuruyemişler ve tohumlar, kalp dostu protein almanızı sağlamanın yanı sıra vitaminler ve mineraller bakımından zengindir. Günlük beslenmenize kuruyemiş ve tohumları ekleyerek folat alımınızı arttırabilirsiniz.

Dana ciğeri

Dana ciğeri, en iyi folat kaynaklarından bir tanesidir. Bir porsiyon dana ciğer ile folatın yanı sıra A vitamini, B12 vitamini ve bakır ihtiyacınızı karşılayabilirsiniz.

Muz

Muz, mineraller ve vitaminler bakımından zengin bir meyvedir ve iyi bir enerji kaynağıdır. Potasyum, B6 vitamini ve manganez gibi besinler bakımından zengin olan muzu günlük folat ihtiyacınızı karşılamaya yardımcı olmasına adına günlük olarak tüketebilirsiniz.

Avokado

Avokado, folat dahil olmak üzere pek çok önemli besine sahiptir. Yarım avokadoda günlük folat ihtiyacınızın yaklaşık dörtte biri bulunmaktadır.

Kaynaklar

BSc, Atli Arnarson, PhD. “Folic Acid vs. Folate — What’s the Difference?” Healthline, 17 Mar. 2022, www.healthline.com/nutrition/folic-acid-vs-folate.

“Folate (Folic Acid).” Mayo Clinic, 23 Feb. 2021, www.mayoclinic.org/drugs-supplements-folate/art-20364625#:%7E:text.

“Folic Acid Benefits in Pregnancy.” WebMD, 20 May 2008, www.webmd.com/baby/folic-acid-and-pregnancy#091e9c5e801dccce-1-3.

NHS website. “About Folic Acid.” Nhs.Uk, 6 Apr. 2022, www.nhs.uk/medicines/folic-acid/about-folic-acid.

Watson, Stephanie. “Folic Acid: Everything You Need to Know.” Healthline, 5 Apr. 2022, www.healthline.com/nutrition/folic-acid.