Tüp bebek tedavisi, diğer yardımcı üreme teknikleriyle beraber bebek sahibi olmakta zorlanan çiftler tarafından sıkça tercih edilen bir tedavidir. Ancak her tedavide olduğu gibi bu tedavide de bazı riskler olduğundan söz edilebilir. Bunlardan bir tanesi, erken doğum riskidir. Erken doğumun ne olduğunu ve hangi belirtilere neden olduğunu, tüp bebek tedavisinde erken doğum riskini ve bunu nasıl azaltabileceğinizi öğrenerek süreç hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilirsiniz.

Erken Doğum Nedir?

Erken doğum, gebeliğin 20 haftasından sonra ve 37. haftasından önce rahim ağzının düzenli olarak kasılmaya başlamasını ve açılmasıyla doğumun başlamasını ifade etmektedir. Normalde bebeklerin tam olarak gelişmeleri için anne rahminde 40 hafta kadar kalmaları beklenir.

Erken Doğum Belirtileri

Erken doğum belirtileri, gebeliğin 37. haftasından önce ortaya çıkmakta ve genelde şu şekilde olmaktadır:

• Vajinal akıntıda değişiklik (sulu, mukus şeklinde ya da kanlı akıntı) veya normalden daha fazla görülen vajinal akıntı
• Pelvis bölgesinde ve alt karında bebeğin aşağı itilmesine benzer baskı
• Sürekli sırt ağrısı
• İshal olmamasına rağmen karın krampları
• Karnın gerilmesine neden olan düzenli ve sık kasılmalar
• Suyun gelmesi

Bu belirtilerle birlikte hastaneye gittiğinizde öncelikle rahim ağzının doğum için açılıp açılmadığı kontrol edilir. Doktorunuz, doğum başladıysa bunu durdurmak için tedavi başlatabilir. Doğumun gerçekleşmesine karar verirse bebeğinizin sağlıklı doğması için gerekli tedavilerin uygulanmasını isteyebilir. Her gebelik birbirinden farklı olduğu için doğumun erken başlaması halinde uygulanacak en doğru tedaviye doktorunuz karar verecektir.

Erken Doğum Nedenleri

Erken doğumun nedeni genelde tespit edilememektedir. Bununla birlikte bazı faktörlerin erken doğum riskini arttırdığı bilinmektedir.

Aşağıdaki sağlık sorunlarına sahip hamilelerin, erken doğum riski konusunda dikkatli olması gerekmektedir:

• Diyabet
• Kalp hastalıkları
• Böbrek hastalıkları
• Yüksek tansiyon
• Gebeliğe bağlı erken doğum faktörleri arasında ise şunlar yer almaktadır:
• Gebelik öncesinde ve sırasında yetersiz beslenme
• Gebelik sırasında sigara, yasa dışı madde ya da çok fazla alkol kullanımı
• İdrar yolu enfeksiyonları gibi bazı enfeksiyonlar
• Önceki gebeliklerin erken doğum olması
• Rahim anomalisi
• Rahim ağzı yetmezliği nedeniyle rahim ağzının erken açılması

Bu faktörlerin yanı sıra 17 yaşından genç ve 35 yaşından büyük kadınlarda da erken doğum riski daha yüksek olmaktadır.

Tüp Bebekte Erken Doğum Olur mu?

İster tüp bebek tedavisiyle ister doğal yollardan hamile kalmış olun, erken doğum yapma riskiniz bazı faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterecektir. Bu faktörler arasında tekil veya çoğul gebelik, annenin yaşı ve genel sağlığı gibi pek çok faktör yer almaktadır. Bu faktörler, erken doğum yapma ihtimalinizi etkilemektedir.

Anne adayı, erken doğum risk faktörlerine sahip olmasa dahi tüp bebek ile hamile kalınması durumunda doğal yolla gerçekleşen gebeliklere göre erken doğum riski daha yüksek olmaktadır. Öyle ki 2012 yılında yayınlanan bir araştırmaya göre tüp bebekle elde edilen ikiz gebeliklerde erken doğum oranının yüzde 26,9 ve doğal yollarla gerçekleşen ikiz gebeliklerde ise yüzde 21,7 olduğu görülmüştür.

Tüp bebek gebeliklerde erken doğum riskinin neden daha yüksek olduğu tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte tüp bebek tedavisinin ve aşağıdaki risk faktörlerinin bir araya gelmesiyle erken doğum riskinin arttığı düşünülmektedir:

• Hormonal nedenler: Taze embriyoların kullanıldığı tüp bebek tedavilerinde annenin yumurtalarını arttırmak için hormon tedavileri uygulanır. Bazı uzmanlar, bu hormonların embriyonun tutunma şeklini etkilediğini düşünmektedir.
• Çoğul gebelik: Çoğul gebeliklerde erken doğum riski, kadının nasıl hamile kaldığından bağımsız olarak tekil gebeliklere göre daha yüksek olmaktadır. Tüp bebekte annenin rahmine iki ya da daha fazla embriyo tutunduğu durumlarda erken doğum riski yükselebilmektedir.
• Tüp bebek gebeliklerinde genelde hem ebeveynler hem de doktor, süreci daha yakından takip etmektedir. Bu nedenle bu gebeliklerde komplikasyonların fark edilme ihtimali doğal yollarla gebeliğe göre daha yüksek olmaktadır.
• Anneden kaynaklanan faktörler: Kısırlığa neden olan faktörler, tüp bebekte erken doğum riskini arttırıyor olabilir. Ayrıca tüp bebek gebeliklerinde annenin yaşı daha ileri ve kilosu daha fazla olabildiği için doğal yolla gebeliklere göre erken doğum riski daha yüksek olabilmektedir.

Erken Doğum Nasıl Önlenir?

Erken doğumu önlemek mümkün olmayabilir. Bununla birlikte sağlıklı bir gebelik geçirmek için aşağıdaki konulara dikkat edebilirsiniz:

• Doktorunuzu düzenli olarak ziyaret edin. Doğum öncesi doktor ziyaretleriniz, hem sizin sağlığınız hem de bebeğinizin sağlığı açısından önemlidir. Bu ziyaretlerde aklınıza takılan her şeyi doktorunuza sorabilirsiniz. Geçmişte erken doğum yaptıysanız ya da erken doğum belirtileri gösteriyorsanız, gebelik boyunca doktorunuzu daha sık ziyaret etmeniz gerekebilir.
• Sağlıklı beslenin. Dengeli ve sağlıklı beslenmek, sağlıklı gebelik için önemlidir. Bazı araştırmalar, çoklu doymamış yağ asitlerinin erken doğum riskini azaltmada etkili olabileceğini göstermektedir. Bu yağları kuruyemiş, tohum ve balık gibi gıdaları tüketerek alabilirsiniz.
• Riskli maddelerden uzak durun. Sigara içiyorsanız, bırakın. Bırakmakta zorlanıyorsanız, doktorunuzla konuşun ve yapabileceğiniz şeyler hakkında bilgi alın.
• Gebelikleriniz arasına zaman koyun. Bazı araştırmalar, gebelikler arasında 6 aydan az ya da 59 aydan fazla süre olmasının erken doğum riskini arttırabileceğini göstermektedir. Sizin için en doğru zamanlama için doktorunuza danışmayı ihmal etmeyin.
• Yardımcı üreme teknikleri kullanırken dikkatli olun. Tüp bebek tedavisi gibi yardımcı üreme tekniklerinden yararlanmayı düşünüyorsanız, kaç embriyo transferi yapılacağı konusunda doktorunuzla konuşun. Çoğul gebeliklerde erken doğum riskinin daha yüksek olduğunun farkında olun.
• Kronik sağlık sorunlarınızı kontrol altına alın. Diyabet, yüksek tansiyon ve obezite gibi sağlık sorunları, erken doğum riskinin artmasına neden olabilmektedir. Kronik sağlık sorunlarınız varsa bunları kontrol altında tutmak için doktorunuzun önerilerini uygulayın.

Kaynaklar

“Does IVF Increase the Risk of Premature Birth?” Verywell Family, 14 June 2021, www.verywellfamily.com/does-ivf-cause-premature-birth-risks-2748457.

“Preterm Labor – Symptoms and Causes.” Mayo Clinic, 8 Feb. 2022, www.mayoclinic.org/diseases-conditions/preterm-labor/symptoms-causes/syc-20376842#:%7E:text=Overview,health%20risks%20for%20your%20baby.

“Preterm Labor and Premature Birth: Are You at Risk?” Copyright 2022 March of Dimes. All Rights Reserved., www.marchofdimes.org/complications/preterm-labor-and-premature-birth-are-you-at-risk.aspx. Accessed 15 Feb. 2022.

Rice, Sandy Calhoun. “Premature Infant.” Healthline, 7 Nov. 2016, www.healthline.com/health/pregnancy/premature-infant.

Yang, Hyoin, et al. “Obstetric and Perinatal Outcomes of Dichorionic Twin Pregnancies According to Methods of Conception: Spontaneous Versus In-Vitro Fertilization.” Twin Research and Human Genetics, vol. 14, no. 1, 2011, pp. 98–103. Crossref, https://doi.org/10.1375/twin.14.1.98.